Podwyższenie podstawy opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego w trakcie postępowania podatkowego

Wewnątrzwspólnotowe nabycie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej zgodnie z przepisami o ruchu drogowym na terytorium kraju podlega opodatkowaniu akcyzą (art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku akcyzowym). Podatnikami z tego tytułu są podmioty dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodów (art. 102 ust. 1). Nabyciem wewnątrzwspólnotowym jest przemieszczenie wyrobów akcyzowych lub samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju. Podatnik po dokonaniu przemieszczenia samochodu na terytorium kraju, obowiązany jest, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację uproszczoną, według ustalonego wzoru, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Obowiązek podatkowy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym powstaje z dniem przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju - jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu na terytorium kraju. Podstawą opodatkowania w przypadku samochodu osobowego jest kwota, jaką podatnik jest obowiązany zapłacić za samochód osobowy – w przypadku jego nabycia wewnątrzwspólnotowego. Termin zapłaty podatku akcyzowego wynosi 30 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Jeżeli wysokość podstawy opodatkowania bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu osobowego, organ podatkowy wzywa podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej samochodu osobowego. Średnią wartością rynkową samochodu osobowego jest wartość ustalana na podstawie notowanej na rynku krajowym, w dniu powstania obowiązku podatkowego, średniej ceny zarejestrowanego na terytorium kraju samochodu osobowego tej samej marki, tego samego modelu, rocznika oraz - jeżeli jest to możliwe do ustalenia - z tym samym wyposażeniem i o przybliżonym stanie technicznym, co nabyty na terytorium kraju lub nabyty wewnątrzwspólnotowo samochód osobowy.

Wartość rynkowa z kolei może być ustalona w oparciu o informatory, katalogi itp., które zawierają notowania określonych typów pojazdów przez wyspecjalizowane jednostki. Można również określić wartość pojazdu w oparciu o opinię rzeczoznawcy, który w sposób indywidualny w wyniku potwierdzenia stanu faktycznego uwzględni poszczególne elementy.

W tym miejscu wyjaśnić należy, iż sposób określania wartości rynkowych pojazdów nie może być dowolny lecz winien być dokonywany jednolicie według określonych zasad. W Polsce zasady takie określa Instrukcja określania wartości pojazdów nr I/2016 zatwierdzona w dniu 17 maja 2016 r. uchwałą Prezydium Rady Naczelnej. Zasady te bowiem powodują, iż wartość rynkowa konkretnego pojazdu winna być stała lub bardzo zbliżona, niezależnie od osoby dokonującej wyceny. Przy wycenie wartości nie może mieć również znaczenia czy jest ona sporządzana w celu uzyskania odszkodowania czy też w celu określenia podstawy opodatkowania. Zgodnie z zasadami zawartymi w ww. instrukcji rzeczoznawcy określają wartości rynkowe w zaokrągleniach do 100 PLN.

Dokumenty składane w związku z deklarowaną podstawą opodatkowania samochodów osobowych podlegają weryfikacji i merytorycznej ocenie przez organ podatkowy. Opinia rzeczoznawcy, jako osoby dysponującej wiadomościami specjalnymi winna być wiarygodna i wyczerpująca, zawierać podstawę prawną oraz określać zakres wynikający z treści postanowienia dowodowego. W dalszej części powinien być podany stan faktyczny na podstawie którego opinia została wydana. Bazą opinii powinien być badany materiał i specjalistyczna wiedza biegłego oraz materiały źródłowe.

Podatnik powołuje rzeczoznawcę samochodowego w celu określenia wartości rynkowej w oparciu o przedstawiony stan pojazdu. W przypadku prawidłowego ustalenia wartości rynkowej pojazdu dla potrzeb określenia wysokości podstawy opodatkowania kluczowe znaczenia ma: prawidłowe odniesienie się do wartości bazowej brutto, korekt wynikających ze stanu technicznego i wyposażenia w dniu powstania obowiązku podatkowego.

W przypadku, gdy podatnik pomimo wezwania organu podatkowego nie wskazał przyczyn uzasadniających podanie wartości samochodu osobowego w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej, naczelnik urzędu skarbowego wszczyna z urzędu postępowanie podatkowe w sprawie określenia wysokości podstawy opodatkowania oraz wysokości zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym w związku z nabyciem wewnątrzwsólnotowym samochodu osobowego.

Zgodnie z orzeczeniem NSA sygn. akt I GSK 1000/15 z dnia 01.03.2017r. „(...) istotne znaczenie ma wyjaśnienie dwóch niedookreślonych przez ustawodawcę zwrotów, a mianowicie „bez uzasadnionej przyczyny” oraz „znacznie odbiega”. Ich równoczesne zaistnienie nakłada na organ podatkowy obowią...