ODPOWIEDŹ
W przypadku bezumownego korzystania z lokalu odszkodowanie pobierane przez Gminę prawidłowo dokumentowane było notą księgową, gdyż jest to czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT. W przypadku gdy Gmina odwoła się od wyroku, zdaniem Redakcji, do czasu wydania prawomocnego orzeczenia może nadal postępować w opisany sposób. Jeżeli jednak Gmina nie odwoła się od wyroku, w którym orzeczono że umowa została wypowiedziana w nieprawidłowy sposób, będzie zatem obowiązywała umowa najmu lokalu, lub w wyniku zaskarżenia sąd oddali skargę Gminy wówczas czynność najmu lokalu winna być opodatkowana VAT i udokumentowana fakturą.
UZASADNIENIE
Czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Świadczenie usług jest wykonane za wynagrodzeniem (czyli odpłatnie) i podlega opodatkowaniu VAT w przypadku istnienia więzi prawnej pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą tej usługi. Na podstawie tej więzi dochodzi do świadczenia wzajemnego, natomiast wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazaną w zamian za świadczenie na rzecz odbiorcy, które należy opodatkować - Trybunał Sprawiedliwości UE w orzeczeniu C-16/93.
Jeżeli najemca bezprawnie korzysta z lokalu - po ustaniu, wypowiedzeniu umowy, na podstawie art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 roku („Ustawa”) jest zobowiązany wobec wynajmującego do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Odszkodowanie odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać odszkodowania uzupełniającego. Powinno to jednak zostać uzasadnione.
Z art. 230 ustawy Kodeks cywilny (k.c.) wynika, iż najemcy przysługuje uprawnienie do pobierania odszkodowania. Zgodnie natomiast z art. 361 § 2 k.c., co do zasady, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zapłatą za wyrządzone szkody i poniesione przez kogoś straty jest odszkodowanie.
Zatem usługa najmu, a w konsekwencji wpłata czynszu na podstawie umowy najmu jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Natomiast czynnością niepodlegającą VAT jest wypłata odszkodowania za bezumowny wynajem. Gmina zasadnie zatem wystawiała noty w przypadku uznania, że X bezumowne korzysta z lokalu.
W przypadku gdy kwota obciążająca jest wyższa niż miesięczny czynsz, wówczas gmina powinna to dodatkowo w racjonalny sposób uzasadnić. Zarachowanie wpłaconych kwot na poczet wystawionych not księgowych jest wówczas prawidłowe.
W przypadku, gdy Gmina odwoła się od niekorzystnego wyroku, zdaniem Redakcji, do czasu wydania prawomocnego orzeczenia może nadal postępować w opisany sposób. Jeżeli jednak Gmina nie odwoła się od wyroku, w którym orzeczono że umowa została wypowiedziana w nieprawidłowy sposób, co oznacza, że obowiązywała nadal umowa najmu lokalu, wówczas czynność ta winna być opodatkowana VAT i udokumentowana fakturą. W konsekwencji, Gmina będzie zobowiązana również do opodatkowania za cały ten okres czynności wynajmu lokalu i rozliczenia w deklaracjach VAT w dacie powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu poprzez stosowne dokonanie korekt deklaracji.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: czynności tej nie wykazuje się w deklaracji VAT
Sylwia Jarmuszka
Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego
