Czy można skorzystać z ulgi na złe długi w przypadku kompensaty wierzytelności

ODPOWIEDŹ

W opisanej w pytaniu sytuacji skorygowanie przez Państwa kontrahenta VAT należnego z wykorzystaniem ulgi na złe długi nie jest możliwe. W wyniku dokonania kompensaty Państwa zobowiązanie wobec kontrahenta wygasło, a tym samym wierzytelność ta już nie istnieje - od momentu skutecznego (w sensie cywilnoprawnym) złożenia przez Państwa oświadczenia o kompensacie. Nie są zatem spełnione warunki określone w art. 89a ustawy o VAT do skorzystania przez Państwa kontrahenta z ulgi na złe długi w odniesieniu do wierzytelności, która nie istnieje.  

UZASADNIENIE

Istotą ulgi na złe długi jest umożliwienie podatnikowi (wierzycielowi), który zapłacił do urzędu skarbowego podatek VAT należny od sprzedaży swoich towarów bądź usług, odzyskania tego podatku w przypadku, gdy nie otrzymał on zapłaty za dostarczone kontrahentowi (dłużnikowi) towary bądź wykonane na jego rzecz usługi. Aby zachować zasadę neutralności VAT kontrahent (dłużnik), który odliczył już VAT z faktury wystawionej przez podatnika (wierzyciela), musi skorygować VAT naliczony z niej wynikający. Zatem podatnik (wierzyciel), który nie otrzymał zapłaty w ten sposób odzyskuje VAT wpłacony do urzędu skarbowego, natomiast jego kontrahent (dłużnik), który należności nie zapłacił, zwraca urzędowi podatek odliczony na podstawie nieopłaconej faktury otrzymanej od podatnika-dostawcy.

Warunki skorzystania z ulgi na złe długi określa art. 89a ustawy o VAT. Można ją zastosować w odniesieniu do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, tj. niezapłaconych w ciągu 180 dni od upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, pod warunkiem, że:

• dostawa towaru lub świadczenie usług została dokonana na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

• wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;

• wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;

• wierzytelności nie zostały zbyte;

• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;

• wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.

Jednym z prawnie dopuszczalnych sposobów regulowania zobowiązań jest potrącenie (zwane inaczej kompensatą). Aby jednak było ono możliwe, muszą zostać spełnione kryteria określone w kodeksie cywilnym (art. 498 § 1 i 2), tj:

• obie strony są wobec siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami,

• przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone wyłącznie co do gatunku,

• obie wierzytelności są wymagalne,

• obie wierzytelności mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.

Wierzytelności są wymagalne, kiedy można ich dochodzić przed sądem - a więc jeśli upłynął termin, w jakim miały być spełnione. W przypadku, gdy w umowie nie zostało określone, kiedy ten termin upływa, wtedy roszczenie staje się wymagalne po wezwaniu przez wierzyciela do zapłaty z określeniem, kiedy ma ona nastąpić.

Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Zgodnie z art. 499 kc potrącenia dokonuje się w drodze jednostronnej czynności prawnej...