Czy po wprowadzeniu split payment występuje jeszcze odwrotne obciążenie

Odpowiedź

W transakcjach krajowych odwrotne obciążenie zostało zlikwidowane. Natomiast nadal ma zastosowanie w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru, wewnątrzwspólnotowego nabycia usług oraz nabycia usług od kontrahenta spoza UE.

Uzasadnienie

Mechanizm odwrotnego obciążenia polega na obciążeniu nabywcy towarów lub usług obowiązkiem rozliczenia należnego VAT.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia wynika z art.17 ust.1 ustawy z o podatku od towarów i usług. Zgodnie 
z powołanym przepisem, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:

1. na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, gdy na podstawie przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone, w części lub w całości, albo zastosowano preferencyjną, obniżoną lub zerową stawkę celną;
2. uprawnione do korzystania z procedury uszlachetniania czynnego lub procedury odprawy czasowej, w tym również osoby, na które zgodnie z odrębnymi przepisami, zostały przeniesione prawa i obowiązki osoby uprawnionej do korzystania z procedury;
3. dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
4. nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
   a)    usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
   b)    usługobiorcą jest:
   -    w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
   -    w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, w przypadku których miejscem świadczenia usług, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15,
   -    w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4;
5. nabywające towary, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
   a)    dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku dostawy towarów:
   -    innych niż gaz w systemie gazowym, energia elektryczna w systemie elektroenergetycznym, energia cieplna lub chłodnicza przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej,
   -    innej niż transfer bonów jednego przeznaczenia
   -    podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
   b)    nabywcą jest:
   -    w przypadku nabycia gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym, energii cieplnej lub chłodniczej przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej - podmiot zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 lub art. 97 ust. 4,
   -    w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, w przypadku których miejscem dostawy towarów, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15,
   -    w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana zgodnie z art. 97 ust. 4,
   c)    dostawa towarów nie jest dokonywana w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
6. obowiązane do zapłaty podatku na podstawie art. 42 ust. 8 lub ust. 10.

Ponadto odwrotne obciążenie stosujemy także w przypadku usług świadczonych poza terytorium Polski. W takim przypadku, podatek należny od transakcji rozlicza nabywca usług. Przypomnijmy, iż usługi są opodatkowane poza terytorium kraju w sytuacji zastosowania art.28b ust.1 ustawy o VAT zgodnie z którym, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia na rzecz podatnika jest miejsce, 
w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniami.
Na mocy przepisów obowiązujących do 31 października 2019 roku, odwrotne obciążenie w obrocie krajowym stosowane było po spełnieniu określonych warunków. Zgodnie z uchylonym art.17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT mechanizm dotyczył transakcji, gdy jednocześnie były spełnione warunki:

• dostawa dotyczyła towarów określonych w załączniku nr 11 oraz usług w załączniku nr 14;
• sprzedawcą był podatnik, u którego sprzedaż nie była zwolniona ze względu na limit obrotów w wysokości 200 000 zł; 
• nabywcą był czynny podatnik VAT;
• dostawa towarów nie była  zwolniona z podatku VAT;
• w przypadku usług budowlanych sprzedawca był podwykonawcą usług.

Transakcje wymienione w załączniku 11 i 14 od 1 listopada 2019 roku nie są rozliczane mechanizmem odwrotnego obciążenia. Zgodnie z nowelizacją ustawy o VAT załączniki te zostały uchylone wraz z załącznikiem nr 13. W ich miejsce wprowadzono załącznik nr 15, który podlega pod split payment.
Likwidacja odwrotnego obciążenia nie dotyczy transakcji zagranicznych. 
W związku z tym obowiązek rozliczenia podatku VAT (w określonych ustawą o VAT przypadkach) nadal leży po stronie sprzedawcy. Zmiany w ustawie o VAT mają zastosowanie wyłącznie do transakcji krajowych. Zatem, odwrotne obciążenie nadal ma zastosowanie w przypadku: wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru, wewnątrzwspólnotowego nabycia usług oraz nabycia usług od kontrahenta spoza UE.
Transakcje do których nadal zastosowanie ma mechanizm odwrotnego obciążenia w nowym JPK VAT z deklaracją wykazuje się w części deklaracyjnej (ewidencyjnej):

• P_27 (K_27) Zbiorcza wysokość podstawy opodatkowania z tytułu importu usług, z wyłączeniem usług nabywanych od podatników podatku od wartości dodanej, do których stosuje się art. 28b ustawy,
• P_28 (K_28) Zbiorcza wysokość podatku należnego z tytułu importu usług, 
• z wyłączeniem usług nabywanych od podatników podatku od wartości dodanej, do których stosuje się art. 28b ustawy,
• P_29 (K_29) Zbiorcza wysokość podstawy opodatkowania z tytułu importu usług nabywanych od podatników podatku od wartości dodanej, do których stosuje się art. 28b ustawy,
• P_30 (K_30) Zbiorcza wysokość podatku należnego z tytułu importu usług nabywanych od podatników podatku od wartości dodanej, do których stosuje się art. 28b ustawy, 
• P_31 (K_31) Zbiorcza wysokość podstawy opodatkowania z tytułu dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy,
• P_32 (K_32) Zbiorcza wysokość podatku należnego z tytułu dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy.

Podstawa prawna : art.17 ust.1, art.28b  ust.1 ustawy o VAT.