Dnia 31 marca 2014 roku została spisana warunkowa umowa sprzedaży dotycząca sprzętu i wyposażenia baru. Kontrahent miał dokonać płatności w ratach do końca lipca, zapłacił jednak niewielkie kwoty w kwietniu i w maju a następnie w sierpniu 2014 zlikwidował działalność. Sprawa obecnie toczy się przed sądem. Sprzedawca nie wystawił żadnej faktury VAT w związku z tą transakcją. Czy powinien teraz wystawić fakturę, dokonać korekty VAT i odprowadzić należny podatek mając na uwadze, że kontrahent nie prowadzi już działalności? Istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo, że kontrahent odbierze fakturę.
ODPOWIEDŹ
Udzielenie odpowiedzi na zadane przez Panią pytanie wymagałoby dokładnego przeanalizowania umowy sprzedaży.
Najważniejszą kwestią jest to, czy i kiedy kontrahentowi zostały wydane towary w postaci sprzętu i wyposażenia baru. Zgodnie bowiem z treścią art.19a ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Natomiast przez dostawę towarów, w myśl art.7 ust.1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione. Jeżeli w wyniku podpisania warunkowej umowy sprzedaży, o której mowa w pytaniu, doszło do takiego wydania towarów, obowiązek podatkowy w odniesieniu do tej dostawy powstał w momencie wydania towaru kontrahentowi. W takim przypadku nie należy bowiem utożsamiać dokonania dostawy towaru (w którym to momencie powstaje obowiązek podatkowy) z przeniesieniem prawa jego własności. W świetle cytowanego wyżej art.7 ust.1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług do dostawy towarów w przypadku warunkowej umowy sprzedaży dochodzi już w momencie wydania towaru kontrahentowi (zmiany faktycznego władztwa nad towarem), pomimo że formalnie właścicielem rzeczy w myśl umowy mógł stać się później.
Jeżeli wydanie towarów nastąpiło w momencie podpisania umowy, 31 marca 2014 roku, to obowiązek podatkowy powstał już tego dnia i w rozliczeniu za marzec (lub I kwartał 2014 roku) należałoby podatek należny z tytułu transakcji wykazać. W takiej sytuacji, zgodnie z art.106b ust.1 pkt 1 w powiązaniu z art.106i ust.1 ustawy o VAT, fakturę należało wystawić nie później niż 15 kwietnia 2014 roku. Oczywiście, umowa mogła przewidywać inny moment wydania towaru i to odpowiednio w tym momencie należało rozpoznać obowiązek podatkowy.
Jeżeli zatem w myśl umowy towary zostały wydane kontrahentowi przed dokonaniem przez niego płatności, obowiązek podatkowy powstał już w momencie ich wydania i w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym to nastąpiło należało rozliczyć należny podatek. Równocześnie należało wystawić fakturę, nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wydanie towarów nastąpiło. Zdaniem Redakcji, pomimo tego, że kontrahent nie odbierze faktury, należy ją teraz wystawić (oczywiście z bieżącą datą) i złożyć korektę deklaracji VAT za okres, w którym wydano towar. Bowiem to, że w konsekwencji niewykonania umowy ostatecznie może nie dojść do przeniesienia własności towaru w postaci sprzętu i wyposażenia baru nie zmienia faktu, że, w świetle art.19a ust.1 w powiązaniu z art.7 ust.1 pkt 2 ustawy o VAT, w momencie wydania towaru kontrahentowi u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy.
Jeżeli jednak wydanie towaru kontrahentowi nie nastąpiło, to obowiązek podatkowy, zgodnie z art.19a ust.8 ustawy o VAT, powstał w momencie otrzymania przez sprzedawcę płatności, odpowiednio w kwietniu i maju, w odniesieniu do otrzymanych kwot. W tej sytuacji, w myśl art.106b ust.1 pkt 4 i art.106i ust.2 ustawy o podatku od towarów i usług również należało wystawić faktury dokumentujące otrzymane płatności, nie później niż odpowiednio15 maja i 15 czerwca, a podatek należny rozliczyć odpowiednio za kwiecień i za maj 2014 roku. W takiej sytuacji pozostaje jeszcze kwestia korekty podatku należnego z tytułu otrzymanych zaliczek w sytuacji, gdy do wykonania umowy ostatecznie nie doszło, ale sposób potraktowania otrzymanych kwot w dużej mierze zależy od orzeczenia sądu.
Ewa Konarska