Odliczenie naliczonego VAT, a sprzedaż usług cmentarnych przez Gminę

Odpowiedź
Pochówek finansowany przez Gminę nie podlega VAT bowiem jest zadaniem statutowym Gminy. Gmina działa w tym przypadku jako organ władzy publicznej. Zatem w przypadku sprzedaży związanej z działalnością cmentarza należy ustalić wskaźnik preproporcji art. 86 ust. 2a ustawy VAT.
Preproporcja jest ustalana dla roku podatkowego na podstawie danych roku poprzedniego, a zatem ma ona charakter wstępny, wymagający urealnienia po zakończeniu roku, z uwzględnieniem danych rzeczywistych roku korygowanego. Zatem, w niektórych przypadkach np. w wyniku zmiany sposobu wykorzystania świadczeń (pochówek osoby bezdomnej) należy urealnić podatek do odliczenia. Stąd po zakończeniu roku podatnicy stosujący preproporcję, muszą złożyć korektę roczną zgodnie z art. 91 ust. 2–9 ustawy o VAT.
Niemniej dane z roku ubiegłego stanowią podstawę do odliczenia VAT w roku bieżącym. Oznacza to, że na podstawie danych rzeczywistych za rok miniony i ustalonego na tej podstawie prewskaźnika odlicza się naliczony VAT w roku bieżącym.
Przypomnieć należy że jeżeli prewskaźnik przekroczy 98% to podatnik ma prawo uznać że wskaźnik wynosi 100% i wówczas może odliczyć VAT w całości.

Uzasadnienie
Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Stosownie do treści art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

• nabycia towarów i usług,
• dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Wyrażoną w cytowanym powyżej art. 86 ust. 1 ustawy o VAT generalną zasadę uprawniającą do odliczenia podatku naliczonego, uzupełniają regulacje zawarte w art. 86 ust. 2a–h ustawy o VAT.

Na mocy art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej „sposobem określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Przy czym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). 

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy organy władzy publicznej nie są podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają należności, opłaty lub składki. Organy te są natomiast podatnikami podatku od towarów i usług, w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie umów cywilnoprawnych. 

Gmina, w świetle art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy cmentarzy gminnych, o czym mówi art. 7 ust. 1 pkt 13 ustawy o samorządzie gminnym. Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1947), utrzymanie cmentarzy komunalnych i zarządzanie nimi należy do właściwych wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), na których terenie cmentarz jest położony.

Z art. 1 ust. 1 ww. ustawy wynika, że zakładanie i rozszerzanie cmentarzy komunalnych należy do zadań własnych gminy. Zgodnie z art. 10 ust. 1 tej ustawy, prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:

1. pozostały małżonek (ka);
2. krewni zstępni;
3. krewni wstępni;
4. krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
5. powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.

Stosownie do treści art. 10 ust. 3 ustawy, zwłoki niepochowane przez podmioty, o których mowa w ust. 1, albo nieprzekazane uczelni lub federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki są chowane przez gminę właściwą ze względu na miejsce zgonu.

Obowiązek pochowania zwłok, określony w ust. 3, nie wyklucza żądania zwrotu kosztów na podstawie innych ustaw, w myśl art. 10 ust. 4 ustawy. Natomiast z przepisów ustawy o pomocy społecznej wynika, że do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym – art. 17 ust. 1 pkt 15. Sprawowanie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego, w myśl art. 44. W przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez...