ODPOWIEDŹ 1.
Przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT stawką odpowiednią dla przedmiotowego towaru. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.
Z przywołanego przepisu można zatem wnioskować, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Następuje tu bowiem dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, które pełni funkcję wynagrodzenia.
Ponieważ przeniesienie własności z nakazu organu władzy publicznej dotyczy działki rolnej, możemy tutaj zastosować przepisy o zwolnieniu z VAT. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT z podatku zwolniona jest dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. W rezultacie dostawa będąca wynikiem wywłaszczenia tego rodzaju działki (w konsekwencji otrzymanie odszkodowania) podlegać będzie zwolnieniu z VAT.
Zgodnie natomiast z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie.
Zatem w opisanym w pytaniu przypadku moment powstania obowiązku podatkowego oraz wykazania „dostawy” w ewidencji i deklaracji VAT będzie bezpośrednio związany z chwilą uiszczenia kwoty wynikającej z decyzji.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) dostawę towarów zwolnioną od podatku należy wykazać w pozycji 10 deklaracji.
Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b, art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku od towarów i usług.
ODPOWIEDŹ 2.
Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej, dlatego jej otrzymanie z tytułu niedotrzymania warunków umowy przez usługodawcę nie jest czynnością opodatkowaną VAT, a zleceniodawca nie ma obowiązku wystawienia faktury.
UZASADNIENIE
Ustawa o podatku od towarów i usług nie reguluje bezpośrednio kwestii dotyczącej zapłaty kar umownych. Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy Kodeks cywilny. W art. 483 § 1 k.c. określono, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
Kara umowna jest zatem sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Opisane w pytaniu odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej w określonej przez strony umowy wysokości.
Kara umowna za niezrealizowaną umowę, ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest związana także ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem, kara umowna ma w tym wypadku charakter odszkodowawczy. W konsekwencji jako że nie mieści w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nie podlega opodatkowaniu.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: Czynności tej nie wykazuje się w deklaracji VAT
Halina Lisowska
Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.
