Rozliczenia w gminach po centralizacji

ODPOWIEDŹ

W związku z centralizacją rozliczeń VAT w samorządach, obroty poszczególnych jednostek organizacyjnych będą rozliczane w jednej deklaracji składanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, która je utworzyła - w tym przypadku przez gminę. Nie mniej jednak, prewspółczynnik będzie ustalany dla każdej jednostki gminnej odrębnie. Ale nie będzie stosowany do nabyć, które można w całości przyporządkować do opodatkowanej działalności gospodarczej.

UZASADNIENIE

Tworzone dotychczas przez gminy jednostki organizacyjne rejestrowane były jako niezależni podatnicy podatku VAT – podobnie jak wskazane w pytaniu zakłady wodociągów. Jednostki te rozliczały się indywidualnie, składając stosowne deklaracje VAT.

Zmiana podejścia do rozliczeń VAT w jednostkach budżetowych powoływanych przez gminy, nastąpiła w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej C-276/14 z dnia 29 września 2015 roku Trybunał stwierdził, że samorządowe jednostki budżetowe nie mają odrębności na gruncie podatku VAT. Czynności przez nie dokonywane na rzecz osób trzecich winny być rozliczane przez jednostkę samorządu terytorialnego (JST), która je utworzyła. Natomiast czynności dokonywane w ramach jednego samorządu, tj. pomiędzy gminą, a jej jednostkami budżetowymi, mają wyłącznie charakter wewnętrzny, czyli nie podlegający podatkowi VAT. Do końca tego roku gminy będą jednak mogły rozliczać VAT na dotychczasowych zasadach. Natomiast od 1 stycznia 2017 r. całość rozliczeń przejmie gmina. Z punktu widzenia VAT oznacza to, że:

• Wszelkie czynności podlegające opodatkowaniu VAT wykonywane przez gminne jednostki organizacyjne, będą czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT przez ich macierzyste gminy;

• Wszystkie zakupy towarów i usług dokonywane przez gminne jednostki organizacyjne będą zakupami dokonywanymi przez ich macierzyste gminy;

• Czynności wykonywane pomiędzy gminnymi jednostkami organizacyjnymi a ich macierzystymi gminami, nie będą podlegały opodatkowaniu VAT – jako czynności wykonywane w ramach funkcjonowania tego samego podatnika.

Mając powyższe na względzie, w celu prawidłowego rozliczania podatku naliczonego, w art. 86 ustawy o VAT dodano ustępy 2a – 2h, mówiące o sposobach określenia proporcji – tzw. prewspółczynnika. Oznacza to, że w przypadku zakupów, których nie można przyporządkować wyłącznie do działalności gospodarczej albo wyłącznie do celów innych niż działalność gospodarcza, gmina będzie musiała określić kwotę podatku VAT naliczonego do odliczenia w oparciu o wyliczony prewspółczynnik. Przy czym ustawodawca nie narzuca jednego konkretnego sposobu wyliczenia tego współczynnika. Wskazano cztery możliwe metody kalkulacji, wykorzystujące następujące dane:

• średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością;

• średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością;

• roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza;

• średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością.

Proponując powyższe metody kalkulacji ustawodawca zaznaczył, że sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. W przypadku gmin, najwłaściwszą metodą ustalenia proporcji jest metoda związana z porównaniem rocznego obrotu z działalności gospodarczej z rocznym obrotem z działalności gospodarczej, powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności – m.in. dotacje, subwencje itp., określone w art. 86 ust. 2c pkt 3....