Sprzedaż oraz nabycie usług gastronomicznych i kateringowych

1. Podstawowe definicje związane ze sprzedażą wyżywienia

Dla prawidłowego opodatkowania sprzedaży związanej z wyżywieniem kluczowe znaczenie ma rozstrzygnięcie czy w danym przypadku ma miejsce dostawa towarów czy też świadczenie usług. Temat usług gastronomicznych powiązany jest także z tematem dostawy produktów żywnościowych, bowiem w niektórych sytuacjach trudno określić przedmiot sprzedaży tzn. czy w rozumieniu przepisów dotyczących podatku od towarów i usług dana sprzedaż jest usługą czy dostawą. Trzeba bardzo dokładnie zidentyfikować przedmiot transakcji, czyli to, z jaką czynnością mamy do czynienia - z dostawą towarów czy ze świadczeniem usługi, bowiem od tego zależy wysokość opodatkowania VAT. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z wykonaniem usługi związanej z wyżywieniem - właściwą stawką podatku będzie 8%, a gdy mamy do czynienia ze sprzedażą - właściwą stawką podatku będzie 5%.

Jednak pojęcia usługi gastronomicznej czy kateringowej nie zostały zdefiniowane w ustawie o podatku od towarów i usług. W celu prawidłowego rozróżnienia rodzajów sprzedaży możemy wspomóc się rozporządzeniem wykonawczym Rady (UE) nr 282/ 2011 z 15 marca 2011 roku ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Zgodnie z art. 6 wspomnianego rozporządzenia Rady usługi restauracyjne i cateringowe oznaczają usługi polegające na dostarczaniu gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo żywności i napojów, przeznaczonych do spożycia przez ludzi, wraz z odpowiednimi usługami wspomagającymi pozwalającymi na ich natychmiastowe spożycie. Dostarczanie żywności lub napojów lub żywności i napojów stanowi jedynie element większej całości, w której muszą przeważać usługi. Usługi restauracyjne polegają na świadczeniu takich usług w lokalu należącym do usługodawcy, podczas gdy usługi cateringowe polegają na świadczeniu takich usług poza lokalem usługodawcy. Za usługi cateringowe i restauracyjne nie uznaje się dostawy gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo dostawy gotowej lub niegotowej żywności i napojów, wraz z ich transportem lub bez niego, ale bez żadnych innych usług wspomagających.

Natomiast Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 10 marca 2011 roku w połączonych sprawach C-497/09, C-499/09, C-501/09 oraz C-502/09 wskazał, że „sprzedaży towaru zawsze towarzyszy minimalny zakres świadczonych usług, jak umieszczenie towaru na półkach sklepowych czy wystawienie rachunku, w związku z czym tylko usługi odrębne od usług nierozerwalnie związanych ze sprzedażą towarów można brać pod uwagę w celu określenia udziału świadczenia usług w świadczeniu złożonym, obejmującym również dostawę towarów”. Wg TSUE, „działalność restauracyjną charakteryzuje szereg elementów i czynności, wśród których dostawa żywności jest tylko jedną ze składowych i gdzie dalece przeważają usługi. Świadczenie takie należy zatem uznać za świadczenie usług”.

Trybunał orzekł również, że usługą jest także dostarczanie posiłków na zewnątrz (catering). Według Trybunału „dania gotowe dostarczane przez przedsiębiorstwo cateringowe do miejsca zamieszkania klienta, w odróżnieniu od dań serwowanych na stoiskach i w pojazdach gastronomicznych oraz w kinach, nie są z reguły przygotowywane w sposób standardowy, lecz zawierają w znacznie większym stopniu aspekt świadczenia usług, wymagających znacznie większego nakładu pracy i umiejętności. Jakość produktów, kreatywność i sposób podania są w tym przypadku elementem, który z reguły gra dla klienta istotną rolę”.

PODSUMOWUJĄC:

Usługi gastronomiczne i cateringowe związane są z dostarczaniem posiłków, jednak na gruncie podatku VAT różnią się miejscem świadczenia (miejscem spożycia posiłków). Usługa gastronomiczna polega na przygotowaniu i podaniu posiłku w miejscu, w którym jest on przyrządzany (np. w restauracji). Natomiast usługa kateringowa, zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN, polega na przygotowywaniu i dostarczaniu na zamówienie gotowych potraw lub na organizacji przyjęć. Usługi kateringowe polegają na świadczeniu poza lokalem usługodawcy.

Podstawową stawką VAT jest 23%. Jednak niektóre towary czy usługi w sektorze wyżywienia podlegają opodatkowaniu stawkami preferencyjnymi 8% i 5%. Prawidłowe zdefiniowanie rodzaju wykonywanej działalności, sprecyzowanie wykonywanych czynności w rozumieniu ustawy o VAT (czy jest to usługa czy dostawa) i w konsekwencji prawidłowa klasyfikacja PKWiU ma kluczowe znaczenie dla ustalenia właściwej stawki VAT, co omówimy w następnym punkcie.

PAMIĘTAJ: 

Za danie gotowe nie można uznać posiłku nabytego w restauracji, czy innym lokalu - do spożycia na miejscu. W takim przypadku podatnik skorzysta bowiem z usługi przygotowania i podawania posiłków w lokalach i stołówkach (PKWiU 56.1). Tym samym w miejsce dostawy towarów dojdzie do wykonania usługi opodatkowanej stawką VAT 8%. Daniem gotowym nie jest także posiłek serwowany w ramach usługi cateringu. Przedmiotem świadczenia jest bowiem usługa podania posiłku poza lokalem przedsiębiorstwa.

Kluczem w ocenie czy mamy do czynienia z dostawą towaru czy z wykonaniem usługi, której przedmiotem jest produkt spożywczy, jest wystąpienie dodatkowych czynności (przetworzenia) wykonanych przed sprzedażą oraz dokonanych przed spożyciem przez samego nabywcę.

Przykład 1

Pan Jan Nowak prowadzi restaurację we Wrocławiu. Posiłki serwowane są na miejscu w lokalu. Pan Nowak zatem prowadzi działalność polegającą na sprzedaży usług gastronomicznych.

Przykład 2

Pani Ewa Miłosz przygotowuje posiłki śniadaniowe i obiadowe w specjalnie przygotowanej i wyposażonej kuchni. Posiłki te podawane są poza lokalem na specjalne zamówienie. Pani Ewa prowadzi działalność polegającą na sprzedaży usług kateringowych.

Przykład 3

Państwo Dorota i Piotr Sanicz prowadzą działalność gospodarczą. Pani Dorota przygotowuje zapakowane i oznaczone kanapki oraz posiłki pakowane próżniowo lub mrożone. Pan Piotr zajmuje się sprzedażą tak zapakowanych dań pracownikom biur, firm lub dla sklepów. Działalność Państwa Sanicz polega na dostawie towarów.

2. Klasyfikacja według PKWiU i stawki VAT

Przepisy dot. podatku od towarów i usług dla potrzeb określenia właściwej stawki podatku w określonych sytuacjach odwołują się do klasyfikacji statystycznych. Zgodnie bowiem z art.5a ustawy o podatku od towarów i usług, towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art.5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

2.1. Usługi związane z wyżywieniem

Usługi związane z wyżywieniem wymieniono w dziale 56 PKWiU. Dział ten obejmuje usługi związane z zapewnieniem pełnego wyżywienia przeznaczonego do bezpośredniej konsumpcji w restauracjach, włączając restauracje samoobsługowe i oferujące posiłki „na wynos”, z lub bez miejsc do siedzenia.

Należy pamiętać, że dział ten nie obejmuje m.in. gotowych posiłków i dań, mrożonych, w puszkach, w słoikach, pakowanych próżniowo lub przy pomocy innych technologii opakowań ze zmodyfikowaną atmosferą, sklasyfikowanych w 10.85.1. Dział ten nie obejmuje też gotowych posiłków i dań, łatwo psujących się, sklasyfikowanych w 10.89.16.0.

Prosimy także pamiętać, że nie jest tu istotny rodzaj obiektu serwującego posiłki, ale fakt, że są one przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji. Dział ten składa się następujących usług:

1) usługi restauracji i pozostałych placówek gastronomicznych – PKWiU 56.10, na które składają się:

• - usługi przygotowywania i podawania posiłków w restauracjach (56.10.11.0),

• - usługi przygotowywania i podawania posiłków w wagonach restauracyjnych i na statkach (56.10.12.0),

• - usługi przygotowywania i podawania posiłków w lokalach samoobsługowych (56.10.13.0),

• - pozostałe usługi podawania posiłków (56.10.19.0);

2) usługi przygotowywania i dostarczania żywności dla odbiorców zewnętrznych

• - usługi przygotowywania i dostarczania żywności (katering) dla gospodarstw

• - usługi przygotowywania i dostarczania żywności dla pozostałych odbiorców

3) pozostałe usługi gastronomiczne - PKWIU 56.29:

• - usługi gastronomiczne świadczone w oparciu o zawartą z klientem umowę ,

• - usługi gastronomiczne świadczone dla przedsiębiorstw transportowych,

• - usługi stołówkowe,

• - usługi przygotowywania i podawania napojów.

Na mocy §3 ust.1 rozporządzenia Ministra Finansów z 23 grudnia 2013 roku w  sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i  usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych, stawka VAT wynosi 8% m.in. dla usług związanych z  wyżywieniem (PKWiU ex 56), z wyłączeniem sprzedaży:

1) napojów alkoholowych o  zawartości alkoholu powyżej 1,2%,

2) napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych,

3) napojów, przy przygotowywaniu których jest wykorzystywany napar z  kawy lub herbaty, niezależnie od udziału procentowego tego naparu w przygotowywanym napoju,

4) napojów bezalkoholowych gazowanych,

5) wód mineralnych,

6) innych towarów w  stanie nieprzetworzonym opodatkowanych stawką, o której mowa w  art. 41 ust. 1 ustawy

Zatem sprzedaż usług gastronomicznych, kateringowych, zakwalifikowanych do działu 56 PKWiU, korzystać będzie z preferencyjnej 8% stawki VAT.

2.2. Dostawa posiłków i dań

Posiłki i dania gotowe według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług znajdują się w grupowaniu 10.85.1. Jak wynika z wyjaśnień Głównego Urzędu Statystycznego klasa 10.85 obejmuje gotowe (t.j. przygotowane, przyprawione i ugotowane) posiłki i dania, składające się co najmniej z dwóch różnych składników, mrożone, w puszkach, w słoikach, pakowane próżniowo. Potrawy te zwykle są pakowane i etykietowane z przeznaczeniem na sprzedaż. Natomiast klasa ta nie obejmuje m.in. zup i bulionów, sklasyfikowanych w 10.89.11.0, sprzedaży detalicznej gotowych posiłków i dań - dział 47, gotowych posiłków i dań przygotowywanych w zakładach gastronomicznych, do bezpośredniego spożycia (dział 56). Do dań i posiłków gotowych znajdujących się w ww. grupowaniu możemy zaliczyć np. zamrożone pizze i inne dania w opakowaniach plastikowych zamrożone lub przygotowane do spożycia produkty typu instant. Gotowy posiłek to produkt, który jest samodzielny i zdatny do spożycia w jego aktualnym stanie lub po obróbce termicznej. Za takie można uznać również towary podawane w słoikach np. zupy, pulpety (wcześniej przygotowane do spożycia jako gotowy posiłek).

Towary takie najczęściej wymagają - bezpośrednio przed dokonaniem konsumpcji – dodatkowych czynności takich jak obróbka termiczna (podgrzanie, umieszczenie w kuchence mikrofalowej lub smażenie), bowiem w formie nieprzetworzonej nie są zdatne do bezpośredniego spożycia. Są one pakowane, często w sposób gwarantujący im długi okres przechowywania, bowiem same w sobie nie nadają się do bezpośredniego spożycia.

Zgodnie z art.41 ust.2a, poz.28 załącznika nr 10 do ustawy o VAT to gotowe posiłki i dania, z wyłączeniem produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2% (PKWiU ex 10.85.1), podlegają opodatkowaniu stawką VAT wysokości 5 %. Zatem sprzedaż gotowych (tj. przygotowanych, przyprawionych, ugotowanych) posiłków i dań, sklasyfikowanych pod symbolem PKWiU 10.85.1, zamrożonych lub pakowanych (np. próżniowo lub w puszkach) i etykietowanych z przeznaczeniem na sprzedaż w stanie nieprzetworzonym, korzystać będzie z preferencyjnej 5 % stawki podatku od towarów i usług.

Prosimy pamiętać, że w przypadku gdy mamy do czynienia ze sprzedażą gotowych posiłków i dań na wynos, przygotowanych np. w bufecie w stanie nadającym się do bezpośredniego spożycia (w tym również zakupionych od podmiotu trzeciego i przygotowanych do bezpośredniej konsumpcji), wówczas następuje świadczenie usługi związanej z wyżywieniem, która z opisanej wyżej obniżonej do 5% stawki podatku, nie korzysta. W sytuacji takiej sprzedaż opodatkowana będzie 8% stawką podatku.

WAŻNE: Kwalifikacji usług do określonego symbolu PKWiU dokonuje sam podatnik. W przypadku wątpliwości w ustaleniu symbolu PKWiU można zwrócić się do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi o wydanie interpretacji w zakresie zakwalifikowania towaru lub usługi.

W  związku z  wątpliwościami dotyczącymi właściwej stawki VAT dla sprzedaży posiłków i  dań przez placówki gastronomiczne, Minister Finansów 24 czerwca 2016 roku wydał interpretację ogólną nr PT1.050.3.2016.156, w której wskazał m.in., że:

• dla określenia prawidłowej stawki podatku jaka ma zastosowanie przy sprzedaży posiłków i dań przez placówki gastronomiczne, należy dokonać prawidłowego zaklasyfikowania tej czynności wg PKWiU,

• dla uznania czy dana czynność będzie zaliczona do klasy PKWiU 10.85 Gotowe posiłki i dania, czy do działu PKWiU 56 Usługi związane z wyżywieniem istotne jest, czy oferowane produkty są w pełni przyrządzone i serwowane jako posiłek gotowy do bezpośredniego spożycia, czy też nie są przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji - np. są zamrożone lub pakowane próżniowo i etykietowane z prze...