Sprzedaż prywatnego gruntu przez podatnika VAT

ODPOWIEDŹ

Problem sprzedaży gruntu stanowiącego majątek osobisty jest tematem od wielu lat budzącym wątpliwości i kontrowersje. Problem ten był również przedmiotem licznych wyroków sądów administracyjnych, a nawet Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Zgodnie z art.15 ust.1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art.15 ust.2 ustawy natomiast działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Cytowana powyżej definicja budzi wiele wątpliwości w kontekście sprzedaży gruntów stanowiących majątek osobisty. Podatnicy wielokrotnie zwracali się do organów podatkowych z zapytaniem, co należy rozumieć przez „zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy”. Czy, jeżeli osoba fizyczna chce sprzedać, jak w przytoczonym w pytaniu przykładzie, osiem działek, to jest już to zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy i staje się przez to podatnikiem podatku od towarów i usług?

Na przestrzeni lat organy podatkowe i sądy administracyjne rozmaicie rozstrzygały powyższe wątpliwości, aż 29 października 2010 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów w wyroku o sygnaturze I FPS 3/07 wysunął następujące tezy:

1. Przepisy art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług /Dz.U. nr 54 poz. 535 ze zm./ powinny być rozumiane w ten sposób, że warunkiem sine qua non uznania, iż dany podmiot działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, jest ustalenie, że działa on jako producent, handlowiec, usługodawca, pozyskujący zasoby naturalne, rolnik lub jako osoba wykonująca wolny zawód.

2. Ani formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do tej konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

W uzasadnieniu cytowanego wyroku NSA podkreślił, że „(…)jeśli dana czynność wykonana została poza zakresem działań producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika czy wykonującego wolny zawód to w świetle art. 4 ust. 1 i 2 VI Dyrektywy z tytułu wykonania takiej czynności dany podmiot nie może być uznany za podatnika VAT i to bez względu na to, czy czynność tę wykonał jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, czy też wielokrotnie. Taka zaś właśnie sytuacja występuje w przypadku sprzedaży przez daną osobę jej majątku prywatnego. Majątek taki nabywany bowiem był na własne potrzeby danej osoby, a nie z przeznaczeniem do działalności handlowej, a zatem jego sprzedaż zarówno w całości, jak i w częściach, jednemu lub wielu nabywcom, z zyskiem lub bez, nie może być uznana za działalność handlową ze skutkiem w postaci uznania tej osoby za podatnika VAT.”

Na poparcie swojej tezy Naczelny Sąd Administracyjny przywołał wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-291/92 pomiędzy Finanzamt Ülzen a Dieter Armbrecht, w którym ETS stwierdził, że nawet jeśli podatnik w rozumieniu Dyrektywy sprzedaje majątek, którego część przeznaczył na cele inne niż związane z prowadzoną działalnością (usługową), i którą to część zarezerwował na cele prywatne, w odniesieniu do sprzedaży tej części nie występuje on jako podatnik, a transakcja taka nie podlega opodatkowaniu.

Przy udzielaniu odpowiedzi na Pani pytanie warto wziąć pod uwagę również wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygnaturze I FSK 1289/10 z 7 października 2011 roku, w którym sąd administracyjny orzekł, że sprzedaż przez osobę fizyczną nabytych w drodze darowizny i odkupu do majątku prywatnego i nigdy nie wykorzystywanych do działalności gospodarczej działek nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W uzasadnieniu wyroku NSA powołał się na wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 września 2011 roku w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10 (pierwsza: Jarosław Słaby przeciwko Ministrowi Finansów, druga: Emilian Kuć i Halina Jezierska-Kuć przeciwko

Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie), z którego wynika, że elementem decydującym o tym, czy podatnika należy uznać za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży działek (a więc i za podatnika podatku od towarów i usług), jest to czy sprzedawca w celu dokonania sprzedaży podejmuje aktywne działania w...