Udzielanie pożyczek pieniężnych a opodatkowanie VAT - rozbieżne poglądy organów podatkowych i NSA

ODPOWIEDŹ

W zakresie opodatkowania VAT czynności udzielania pożyczek pomiędzy firmami istnieją rozbieżne stanowiska ć zarówno organów podatkowych jak i sądów. W poglądzie NSA I TSUE, jeżeli nawet czynny podatnik VAT udzieli pożyczki, a nie jest to jedno z jego stałych źródeł przychodów z działalności gospodarczej, to transakcja pożyczki w ogóle nie podlega VAT, a zatem biorący pożyczkę zobligowany będzie do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

UZASADNIENIE

Zagadnienie udzielania pożyczek pieniężnych (odpłatnych) pomiędzy firmami stanowi dla nich duży problem, który można ująć w następującym pytaniu: czy udzielanie pożyczek pieniężnych w firmie, w której czynność ta nie stanowi przedmiotu jej działalności będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i jednocześnie korzystało ze zwolnienia na podstawie art.43 ust.1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.), czy też nie będzie w ogóle podlegało opodatkowaniu VAT, a zatem biorący pożyczkę będzie zobligowany do zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Pierwsze stanowisko, czyli uznanie że udzielenie pożyczki przez firmę innej firmie powoduje opodatkowanie VAT (z jednoczesnym zwolnieniem) reprezentują organy podatkowe, natomiast pogląd przeciwny reprezentowany jest przez TSUE oraz NSA.

Na wstępie omawiania tego zagadnienia należy wskazać, że w art. 5 ust.1 pkt 1 u.p.t.u. wskazuje się, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z kolei art.8 ust.1 u.p.t.u. stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art.5 ust.1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art.7. Spór w określeniu czy czynność udzielenia pożyczki podlega VAT (i korzysta ze zwolnienia) opiera się o stwierdzenie, czy każda czynność jaka jest wykonywana z majątku firmowego będzie rozumiana jako czynność wykonywana w znaczeniu działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.

Stanowisko optujące przedstawione zostało przykładowo w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (z dnia 14.03.2013 r., sygn. IBPP2/443-1241/12/KO): „Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, nawet gdy te czynności nie znajdują się w jej zakresie przedmiotowym. Można zatem stwierdzić, iż pogląd wyrażany przez organy podatkowe wskazuje, że jeżeli czynność będzie dokonywana z majątku firmowego, a podatnik nie wykonuje zawodowo czynności udzielania pożyczek, to i tak transakcje tego typu podlegają VAT z jednoczesnym zwolnieniem, na podstawie art.43 ust.1 pkt 38 u.p.t.u., zgodnie z którym, zwolnione są od podatku usługi udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także usługi zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Warto tu podkreślić, że przepis ten jest zgodny z art. 135 ust.1 lit.b Dyrektywy 112/2006/WE.

Całkowicie odmienny pogląd prezentuje TSUE, który w wyroku z 14 listopada 2000 roku, sygn. C-142/99 wskazuje, że udzielanie pożyczek następuje w wykonaniu działalności gospodarczej podlegającej VAT, tylko i wyłącznie, jeżeli stanowi przedmiot działalności gospodarczej podatnika albo stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności gospodarczej. Zatem...