Sprawdź również portal dla księgowych: Doradca Księgowego i dowiedz się więcej!
ODPOWIEDŹ
W celu udzielenia odpowiedzi na Pana pytanie należy ustalić miejsce świadczenia Pana usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Ustawa ta przewiduje różne sposoby określania miejsca świadczenia usług, w zależności od tego, czy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, czy na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem. Zgodnie z art. 28a ustawy o VAT podatnikiem w rozumieniu ustawy jest:
a) podmiot, który wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art.15 ust.2 (czyli wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność ta została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, a także czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych), lub działalność odpowiadającą tej działalności, bez względu na jej cel lub rezultat;
b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit.a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku VAT lub podatku od wartości dodanej.
Odpowiedzi na to, jak weryfikować to, czy kontrahent jest podatnikiem czy nie udzielają w pewnym zakresie przepisy unijne. W art.18 ust.3 rozporządzenia wykonawczego Rady nr 282/2011 z 15 marca 2011 roku ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej określono następujący sposób weryfikacji statusu usługobiorcy spoza Wspólnoty:
O ile usługodawca nie ma odmiennych informacji, może uznać, że usługobiorca nieprowadzący działalności na terytorium Wspólnoty ma status podatnika:
a) jeżeli uzyska od usługobiorcy zaświadczenie wydane przez właściwe organy podatkowe usługobiorcy, potwierdzające, że usługobiorca prowadzi działalność gospodarczą i uprawniające go do otrzymania zwrotu VAT na mocy dyrektywy Rady 86/560/EWG;
b) w przypadku, gdy usługobiorca nie ma tego zaświadczenia – jeżeli dysponuje numerem VAT lub podobnym numerem nadanym usługobiorcy przez państwo siedziby i służącym identyfikacji przedsiębiorców lub dowolnym innym dowodem potwierdzającym, że usługobiorca jest podatnikiem oraz jeżeli dokona w rozsądnym zakresie weryfikacji rzetelności przedstawionych przez usługobiorcę danych za pomocą zwykłych, handlowych środków bezpieczeństwa, takich jak środki dotyczące kontroli tożsamości lub płatności.
Jak rozumiem, w przedstawionej przez Pana sytuacji nie dysponuje Pan zaświadczeniem wydanym przez organy podatkowe właściwe dla usługobiorcy, dysponuje Pan jednak fakturą i dokumentami przewozowymi wystawionymi w związku z koniecznością dokonania odprawy celnej przewożonego towaru oraz numerem identyfikacji podatkowej tego podmiotu. Moim zdaniem, przy braku odmiennych informacji, te dokumenty są wystarczające do zidentyfikowania podmiotu jako podatnika.
Kolejnym krokiem jest weryfikacja charakteru, w jakim działa usługobiorca. Inaczej bowiem określa się miejsce świadczenia usług na potrzeby działalności gospodarczej, a inaczej na cele osobiste usługobiorcy. Zgodnie z art.19 rozporządzenia Rady nr 282/2011, o ile usługodawca nie ma odmiennych informacji, na przykład dotyczących charakteru świadczonych usług, może on uznać, że usługi są przeznaczone do celów działalności gospodarczej usługobiorcy, gdy – w związku z daną transakcją – usługobiorca przekazał mu swój indywidualny numer identyfikacyjny VAT. W związku z tym, że posiada Pan numer identyfikacji podatkowej usługobiorcy oraz z charakteru świadczonej usługi wynika, że nie jest ona świadczona na cele osobiste, można przyjąć, że usługa jest świadczona na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Zgodnie z art. 28b ustawy o podatku od towarów i usług miejscem świadczenia usług w przypadku ich świadczenia na rzecz podatnika jest co do zasady miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Od tej zasady są określone wyjątki, nie dotyczą one jednak usług agencji celnych. Z przepisu tego wynika, że usługa świadczona na rzecz podmiotu posiadającego siedzibę poza terytorium Polski nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT w naszym kraju.
W tym miejscu wątpliwości mógłby budzić przepis art. 28b ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Przepis ten w praktyce oznacza, że w celu ustalenia miejsca świadczenia usługi, powinien Pan zbadać, czy usługobiorca nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski. Z pomocą przychodzi nam jednak art.22 rozporządzenia Rady nr 282/2011, zgodnie z którym, jeżeli usługodawca nie jest w stanie na podstawie danych takich jak charakter i zastosowanie świadczonej usługi, umowa, zamówienie, czy numer identyfikacyjny VAT odbiorcy usługi określić stałego miejsca prowadzenia działalności usługobiorcy, ma on prawo stwierdzić, że usługi są świadczone na rzecz miejsca, w którym usługobiorca ma siedzibę działalności gospodarczej.
Biorąc pod uwagę przytoczone powyżej przepisy oraz pod warunkiem, że przyjęte w artykule założenia odnośnie transakcji są prawidłowe, usługi agencji celnej na rzecz podmiotu posiadającego siedzibę działalności gospodarczej poza terytorium Wspólnoty Europejskiej są na potrzeby ustawy o podatku od towarów i usług uznane za świadczone na terytorium kraju, w którym usługobiorca posiada siedzibę, a zatem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce.
Ewa Konarska
