ODPOWIEDŹ
W opisanym przypadku należy w pierwszej kolejności wyliczyć prewspółczynnik a następnie współczynnik, aby prawidłowo odliczyć podatek VAT z faktury zakupowej.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku VAT, opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Natomiast świadczeniem usług zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.
Z przepisów wynika, iż przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone, a także czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia.
Jednak o tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności. Kluczowym elementem jest fakt istnienia zgody na dalsze użytkowanie przez nierzetelnego najemcę przedmiotu umowy cywilnoprawnej bądź wystąpienie przez wynajmującego na drogę sądową.
W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego najemca nie chce opuścić nieruchomości, a wynajmujący, dążąc do tego, wytoczy przeciwko niemu powództwo mające na celu odzyskanie przedmiotu umowy najmu, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym a korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny o charakterze umownym, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.
Zatem w opisanym przypadku mamy do czynienia zarówno z działalnością gospodarczą zwolnioną (wynajem mieszkalny), opodatkowaną (lokale użytkowe) oraz z działalnością poza VAT (odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu) i dla właściwego przyporządkowania podatku naliczonego wynikającego z faktur zakupowych konieczne będzie zastosowanie prewspółczynnika a następnie współczynnika.
Zgodnie bowiem z art.86 ust. 2a-2h i ust. 22, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym „sposobem określenia proporcji”. Dla potrzeb obliczenia tzw. wskaźnika preproporcji lub prewspółczynnika przyjmuje się dane z poprzedniego roku podatkowego.
Zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 roku w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników, w przypadku jednostek samorządu terytorialnego, państwowych jednostek budżetowych, uczelni publicznych oraz instytutów badawczych w pierwszej kolejności należy zastosować kryterium obrotowe.
EWIDENCJA W DEKLARACJACH: W deklaracji VAT-7(17) „Nabycie towarów i usług pozostałych” w pozycji 45 wartość netto i w pozycji 46 podatek naliczony.
Halina Lisowska
Podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust.1, art.86 ust. 2a-2h i ust. 22 ustawy o podatku od towarów i usług.
