Zaświadczenie o niezaleganiu a przedawnienie zobowiązania z tytułu podatku VAT

Odpowiedź

Zaświadczenie o niezaleganiu nie jest instytucją badającą przedawnienie zobowiązań, zatem w ramach tej instytucji nie można żądać stwierdzenia przedawnienia zaległości podatkowej. Niemniej, zaświadczenie o niezaleganiu na wniosek Czytelnika zostanie wydane jednak będą zawarte nieuiszczone zobowiązania podatkowe.

Procedurę dotyczącą zbadania czy VAT za 2001 rok uległ przedawnieniu organ podatkowy może wszcząć na żądanie Czytelnika złożone w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia obowiązku podatkowego w związku z przedawnieniem.

Uzasadnienie

Przepisy Działu VIIIa ustawy Ordynacja podatkowa normują instytucję zaświadczenia. Wydanie zaświadczenia jest czynnością materialno-techniczną, co do zasady odtwórczą, która ze swej istoty stanowić ma jedynie odzwierciedlenie danych będących w  dyspozycji organów, tj. informacji wynikających z  prowadzonych przez nie ewidencji, rejestrów lub innej dokumentacji.

Wedle stanowiska NSA (wyrok z 25 maja 2018 roku, I  FSK 599/18,) w świetle przepisów zawartych art.  306a  §3 oraz art.  306e  §  1 Ordynacji podatkowej, zaświadczenie jest aktem wiedzy organu o  określonych faktach lub stanie prawnym i stanowi urzędowe oświadczenie tego, co jest organowi wiadome, i sprowadza się do opisu sytuacji (faktycznej lub prawnej) wynikającej z  posiadanych przez organ rejestrów. Zaświadczenie, nie może w  żaden sposób kształtować, czy determinować istnienia lub zakresu uprawnień lub obowiązków Podatnika, wnioskującego o jego wydanie. Nie powinno tym samym rozstrzygać jakichkolwiek kwestii spornych.

Mimo więc, że ustawodawca w  ramach sprawy o  wydanie zaświadczenia dopuszcza możliwość prowadzenia przez organ postępowania wyjaśniającego, to nie powinno to wpłynąć na zmianę charakteru omawianej instytucji. Wniosek o wydanie zaświadczenia nie może przekształcić się w  postępowanie podatkowe, czy kontrolne. Inne są bowiem cele tych postępowań i  odmiennie kształtują się w  tych przypadkach obowiązki organu podatkowego.

Należy zauważyć, że kwestia przedawnienia zobowiązań podatkowych ujęta jest w art. 70  Ordynacji podatkowej. Zgodnie z §8 tego artykułu, ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednak po upływie terminu przedawnienia mogą być one egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. Według organów podatkowych zobowiązania zabezpieczone hipoteką lub zastawem mogą być dochodzone do czasu, kiedy zaległość zostanie zaspokojona z przedmiotu hipoteki czy zastawu. 

Takie rozwiązanie zakwestionował to Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 8 października 2013 r., sygn. akt SK 40/12). Jednakże, TK zajął się tylko przepisem obowiązującym w latach 1998–2002. Wówczas był to art. 70 § 6 Ordynacji i w uzasadnieniu wyroku trybunał stwierdził, że w brzmieniu obowiązującym w w/w okresie   przepis  ten jest niekonstytucyjny.

Niemniej, należy zauważyć, że w procedurze wydawania zaświadczenia o niezaleganiu  lub zaświadczenia stwierdzającego stan zaległości z tytułu zobowiązań podatkowych, nie jest dopuszczalne badanie skutków ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego  dla przedawnienia zobowiązania podatkowego (zabezpieczonego hipoteką). NSA w  wyroku I FSK 2276/18 z dnia 30.01.2019 roku stwierdził: „Nie można bowiem przyjąć, by w  granicach uproszczonego postępowania wyjaś...