Czym się różni egzekucja administracyjna od sądowej przy ściąganiu długów

ODPOWIEDŹ

Administracyjny organ egzekucyjny Urzędu Skarbowego może egzekwować w ramach postępowania egzekucyjnego wierzytelności pieniężne podatnika VAT tylko wówczas, kiedy ten będzie miał zaległości podatkowe i będą one dochodzone w drodze egzekucji administracyjnej, czyli będzie wystawiony tytuł wykonawczy na zaległość podatkową.

Egzekucja z wierzytelności pieniężnych skierowana do dłużnika zajętej wierzytelności może trwać miesiąc i zakończyć się zrealizowaniem wierzytelności Podatnika, ale również może trwać rok i zakończyć się bezskutecznością egzekucji z tej wierzytelności. Zależy, to od tego czy dłużnik zajętej wierzytelności uzna wierzytelność wobec Podatnika oraz od tego czy posiada majątek i płynność finansową.

Administracyjne koszty egzekucyjne wskutek prowadzenia egzekucji z wierzytelności wynoszą ogółem 6 % od całości zobowiązania, które jest egzekwowane, jednak nie mniej niż 4 zł 20 gr. Ponadto dochodzą koszty związane z wydatkami poniesionymi przez organ egzekucyjny np. wydatki związane z kosztami korespondencji.

Natomiast koszty, które pobiera komornik wynoszą 15 % wartości wyegzekwowanego świadczenia jednak nie mniej niż 1/10 i nie więcej niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże w przypadku wyegzekwowania świadczenia wskutek skierowania egzekucji do wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, świadczenia z ubezpieczenia społecznego jak również wypłaconych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach na rynku pracy zasiłków dla bezrobotnych, dodatku akwizycyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego, komornik pobiera opłatę stosunkową w wysokości 8% wartość wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie mniej niż 1/20 i nie więcej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia. Ponadto dochodzą jeszcze koszty związane z wydatkami powstałymi w toku egzekucji np. koszty doręczeń korespondencji, koszty doręczenia środków pieniężnych przelewem bankowym.

Istotna różnica pomiędzy egzekucją administracyjną i sądową polega na wysokości kosztów egzekucyjnych. Dodać trzeba, że w przypadku bezskuteczności egzekucji koszty te ponosi wnioskodawca egzekucji.

Trzeba dodać, że w egzekucji administracyjnej w przypadku braku zapłaty przez dłużnika zajętej wierzytelności, organ egzekucyjny będzie prowadził u dłużnika zajętej wierzytelności postępowanie kontrolne zmierzające do określenia właściwej kwoty wierzytelności. Dopiero na podstawie wydanego postanowienia i wystawionego tytułu wykonawczego będzie prowadzona egzekucja z majątku dłużnika zajętej wierzytelności.

W egzekucji sądowej dług kontrahenta jest już ustalony przez sąd w nakazie zapłaty i egzekucja może toczyć się bezpośrednio z całego majątku dłużnika.

UZASADNIENIE

Zaległość podatkowa

Podatnik VAT przy dochodzeniu swoich wierzytelności od kontrahentów może skorzystać z pomocy administracyjnego organu egzekucyjnego tylko wówczas, kiedy posiada zaległość podatkową, wskutek której organ podatkowy wystawi tytuł wykonawczy na przedmiotową zaległość.

Zaległość podatkowa, zgodnie z art. 51 i 52 ustawy Ordynacja podatkowa to podatek niezapłacony w terminie płatności. Za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie płatności zaliczkę na podatek, lub ratę podatku. Ponadto na równi z zaległością podatkową traktuje się także:

1. nadpłatę, jeżeli w zeznaniu lub w deklaracji, o których mowa w art. 73 § 2, została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych;

2. zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej lub został on zaliczony na poczet zaległości podatkowej albo bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych, chyba że podatnik wykaże, że nie nastąpiło to z jego winy;

3. wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej;

4. oprocentowanie nienależnej nadpłaty bądź zwrotu podatku zwrócone lub zaliczone na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych.

Organ podatkowy obowiązany jest do kontroli terminowości zapłaty podatku i kiedy stwierdzi zaległość podatkową obowiązany jest do podjęcia działań zmierzających do zapłaty podatku, czyli przesyła upomnienie do podatnika. W przypadku braku zapłaty wystawiany jest tytuł wykonawczy.

Podstawa prawna: art. 51 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa; Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 maja 2014 roku w sprawie trybu postępowania wierzycieli należności pieniężnych przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych ( Dz.U. z 2014 r., poz. 656).

Podstawa prowadzenia egzekucji z wierzytelności - egzekucja administracyjna

Na postawie wystawionego tytułu wykonawczego na podatnika organ egzekucyjny będzie prowadził egzekucję. W przypadku, kiedy podatnik posiada niezapłacone wierzytelności swoich kontrahentów może zgłosić je do organu egzekucyjnego w celu ich ściągnięcia.

Organ egzekucyjny w myśl art. 89 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (u.p.e.a.) dokonuje zajęcia wskazanej przez Podatnika wierzytelności pieniężnej przez przesłanie do dłużnika zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu tej wierzytelności i jednocześnie wzywa dłużnika zajętej wierzytelności -kontrahenta, aby należnej od niego kwoty do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi bez zgody organu egzekucyjnego nie uiszczał zobowiązanemu, lecz należną kwotę przekazał organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności.

Zajęcie wierzytelności jest dokonane z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności - kontrahentowi zawiadomienia o zajęciu. Zajęcie wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług dotyczy również wierzytelności, które nie istniały w chwili zajęcia, a powstaną po dokonaniu zajęcia z tytułu tych dostaw, robót i usług.

Jednocześnie z przesłaniem w/w zawiadomienia, organ egzekucyjny:

1. wzywa dłużnika zajętej wierzytelności, aby w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia złożył oświadczenie dotyczące tego, czy:

   • a) uznaje zajętą wierzytelność zobowiązanego,

   • b) przekaże organowi egzekucyjnemu z zajętej wierzytelności kwoty na pokrycie należności lub z jakiego powodu odmawia tego przekazania,

   • c) w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się albo toczyła się sprawa o zajętą wierzytelność;

2. zawiadamia zobowiązanego, że nie wolno mu zajętej kwoty odebrać ani też rozporządzać nią lub ustanowionym dla niej zabezpieczeniem;

3. doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony.

Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności - kontrahent bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, zajęta wierzytelność albo część wierzytelności może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej. Podstawą wystawienia tytułu wykonawczego jest postanowienie, o którym mowa w art. 71a § 9 Tytuł wykonawczy wystawia organ egzekucyjny, który dokonał u dłużnika zajętej wierzytelności zajęcia wierzytelności (art. 71b u.p.e.a.).

Nadmienia się, iż zgodnie z art. 71a u.p.e.a. organ egzekucyjny uprawniony jest do przeprowadzania u dłużników zajętej wierzytelności, kontroli prawidłowości realizacji zastosowanego środka egzekucyjnego. Udostępnienie organowi egzekucyjnemu dokumentów i informacji niezbędnych do przeprowadzenia kontroli prawidłowości realizacji zastosowanego środka egzekucyjnego nie narusza obowiązku zachowania przez dłużników zajętej wierzytelności tajemnicy określonej w odrębnych przepisach. Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności dłużnika zajętej wierzytelności lub osoby odpowiedzialnej za realizację zajęcia.

Jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono, że dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, organ ten wydaje postanowienie, w którym określa wysokość nieprzekazanej kwoty. Na postanowienie w sprawie wysokości nieprzekazanej kwoty przysługuje zażalenie.

Trzeba więc zauważyć, że jeśli kontrahent będzie uchylał się od zapłaty długu podatnika, to egzekucja może wydłużyć się w czasie.

Podstawa prawna: art. 71, art. 71a i art. 71b oraz art. 89 ustawy z dnia 17 czerwca 1967 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( t.j. Dz. z 2014 r., 1617 z późn. zm.)

Podstawa prowadzenia egzekucji z wierzytelności - egzekucja sądowa

W sądowym postępowaniu egzekucyjnym tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Tytułami egzekucyjnymi jest m.in. orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem.

Prawomocny nakaz zapłaty zaopatrzony w klauzulę wykonalności jest podstawą wystąpienia wierzyciela z wnioskiem do komornika sądowego o przeprowadzenie egzekucji ze składników majątkowych dłużnika, takich jak: ruchomości, wierzytelności, środki pieniężne znajdujące się na rachunkach bankowych, prawa majątkowe, nieruchomości.

Komornik po otrzymaniu wniosku o egzekucję z majątku dłużnika wzywa dłużnika do uregulowania zobowiązań. Brak zapłaty powoduje, że komornik może prowadzić egzekucję ze wszystkich składników majątkowych dłużnika.

Podstawa prawna: art. 776 i art. 777 § 1 pkt 1 oraz Część trzecia, Postępowanie egzekucyjne, Tytuł II egzekucja świadczeń pieniężnych ustawy z 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 101 z późn. zm.)

Koszty egzekucji administracyjnej w przypadku egzekucji z wierzytelności

W przypadku egzekucji administracyjnej z wierzytelności koszty egzekucyjne wynoszą:

1% opłaty manipulacyjnej należności (należność główna wraz z odsetkami,) jednak nie mniej niż 1zł 40 gr,

5% za zajęcie wierzytelności kwoty egzekwowanej należności (należność główna wraz z odsetkami), nie mniej jednak niż 4 zł 20 gr.

Ponadto należne są koszty związane z wydatkami za korespondencję.

Podstawa prawna: art. 64 § 1 pkt 4 i § 6 oraz art. 64 b ustawy z 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( Dz. U. z 2014 r., poz. 1619 z późn. zm.)

Koszty egzekucji sądowej

W sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik pobiera opłatę w wysokości 15 % wartości wyegzekwowanego świadczenia jednak nie niższej niż 1/10 i nie wyższej niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże w przypadku wyegzekwowania świadczenia wskutek skierowania egzekucji do wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę, świadczenia z ubezpieczenia społecznego jak również wypłaconych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach na rynku pracy zasiłków dla bezrobotnych, dodatku aktywizacyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego, komornika pobiera opłatę stosunkową w wysokości 8% wartość wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W 2015 roku przeciętne wynagrodzenie miesięczne w sektorze przedsiębiorstw bez nagród z zysku wg GUS za październik wynosi 4058.61 zł.

Ponadto komornikowi należy się zwrot wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji tylko, którymi są min. wydatki związane z doręczeniem środków pieniężnych przelewem bankowym, koszty doręczenia korespondencji. Należy zauważyć, że komornik może żądać zaliczki od wierzyciela na pokrycie wydatków.

Podstawa prawna: art. 39, art. 40 i art. 49 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 790 ze zm.).

Paulina Pawluk