Fundacja Rodzinna jako podatnik VAT

Odpowiedź

Fundacja rodzinna sama w sobie nie jest zwolniona z VAT – ale może korzystać ze wszystkich zwolnień z VAT, jakie przysługują innym podatnikom, np. ze względu na wysokość obrotu czy rodzaj wykonywanej działalności gospodarczej. Fundacja rodzinna będzie mieć też prawo do odliczenia VAT (o ile nabywane towary i usługi będą mieć związek z wykonywaną przez nią działalnością gospodarczą). Wątpliwe jest natomiast (w mojej ocenie) przypisanie statusu podatnika VAT w wypadku wykonywania świadczeń na rzecz beneficjenta.

Uzasadnienie

Fundacja rodzinna to faktycznie nowa osoba prawna w polskim prawie. Zgodnie z ustawą jej głównym celem ma być gromadzenie majątku, zarządzanie nim oraz spełnianie świadczeń na rzecz jej beneficjentów. Zasadniczo taka fundacja powinna przede wszystkim chronić majątek założycieli (fundatorów) przed ryzykami biznesowymi czy życiowymi.
Co ciekawe, ustawodawca, tworząc fundację rodzinną, nie uregulował szczególnie jej statusu na gruncie VAT. Tym samym może ona być podatnikiem VAT, jeżeli spełni przesłanki z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, czyli będzie prowadzić działalność gospodarczą – rzecz jasna nie w rozumieniu definicji z Prawa przedsiębiorców (art. 3 ust. 1) ale w ujęciu szerokim, jakie jest przewidziane przez art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.
Taką działalnością będzie działalność gospodarcza, którą fundacja może prowadzić, i to zarówno w zakresie „dozwolonym” (art. 3 ust. 1 ustawy o F.R.), jak i działalności, której nie obejmuje ww. przepis, a której wykonywanie jest „sankcjonowane” wyższą stawką podatku dochodowego (25% CIT).
W tym wypadku fundacja rodzinna będzie mogła skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT uzależnionego od wysokości obrotu (200 000 zł w ciągu roku oraz proporcjonalnie mniej w wypadku działalności gospodarczej rozpoczętej w trakcie roku) czy któregoś ze zwolnień przedmiotowych, o których mowa w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT. Tu w szczególności warto wyróżnić zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT (zwolnienie z VAT dla usług udzielania pożyczek lub kredytów), biorąc pod uwagę, że jedną z „dozwolonych” działalności dla fundacji rodzinnej jest udzielanie pożyczek spółkom, w których fundacja jest wspólniczką, a także beneficjentom fundacji (art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o F.R.).
Konsekwencją statusu podatnika VAT będzie oczywiście również prawo do odliczenia VAT od towarów i usług nabywanych w związku z wykonywaną działalnością – jeżeli zostaną spełnione warunki z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.
Zasadne jest jednakże pytanie – co ze świadczeniami na rzecz beneficjentów? To pojęcie jest w ustawie określone bardzo szeroko, jako „składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania”. Nasuwa się pytanie, czy w wypadku wykonywania świadczeń fundacja rodzinna nie będzie wykonywać działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT, np. jeżeli świadczenie będzie polegać na wynajmie nieruchomości.
Tutaj w mojej ocenie (w większości przypadków) fundacja nie będzie wykonywać działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT z uwagi na niezarobkowy charakter samej czynności (fundacja poprzez wykonywanie świadczenia realizuje swój cel statutowy i nie otrzymuje za to żadnego ekwiwalentu pieniężnego), choć z drugiej strony nie wiadomo, w jaki sposób do tego podejdą organy podatkowe.

Podstawa prawna

• Artykuł 15 ust. 1, art. 43 ust. 1 pkt 38, art. 113 ust. 1 ustawy o VAT,
• art. 2, art. 3 ust. 1, art. 5 ust. 1 pkt 5 lit. a–c ustawy o F.R. (oczekuje na wejście w życie).