Ustawą z dnia 11 października 2013 roku o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz. U. 2013, poz. 1289) zmieniono przepisy ustawy z 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Na szczególną uwagę zasługuje art.110 ustawy egzekucyjnej. Ustawodawca wykreślił w nim bowiem ważne dla podatnika przesłanki, które musiały zaistnieć, aby można było wszcząć egzekucję z nieruchomości.
W obecnym stanie prawnym środek egzekucyjny w postaci egzekucji z nieruchomości (art.1a pkt 12 ustawy) może być zastosowany jako pierwsza czynność egzekucyjna zmierzająca do realizacji zaległości podatkowych. Zaległości te nie muszą być określone bądź ustalone w decyzji ostatecznej. Zadeklarowany i nieuiszczony VAT może w konsekwencji być podstawą do wystawienia tytułu wykonawczego, a na jego podstawie organ egzekucyjny może prowadzić sprzedaż nieruchomości należącej do podatnika w trybie administracyjnym.
Zajęcie nieruchomości następuje poprzez doręczenie podatnikowi odpisu tytułu wykonawczego jeżeli nie był wcześniej doręczony i wezwanie do zapłacenia zaległości podatkowych wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania wartości nieruchomości, o czym mówi art.110c ustawy egzekucyjnej. Jednocześnie z wysłaniem wezwania do podatnika, naczelnik urzędu skarbowego przesyła do właściwego sądu wniosek o dokonanie w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji z nieruchomości. Zajęcie nieruchomości jest skuteczne z chwilą doręczenia podatnikowi wezwania. Natomiast w sytuacji kiedy wezwania nie można było doręczyć, to uznaje się zajęcie za skuteczne z chwilą dokonania wpisu w księdze wieczystej. Należy zaznaczyć, iż w przypadku kiedy miejsce pobytu podatnika nie jest znane, organ egzekucyjny występuje do właściwego sądu o ustanowienie kuratora do zastępowania osoby nieobecnej. Zajęcie nieruchomości obejmuje wszystko, co może stanowić przedmiot obciążenia hipoteką, jak również pożytki z przedmiotowej nieruchomości (art.110e §1 ustawy).
W art.110f ustawy egzekucyjnej ustawodawca zastrzegł rozporządzanie zajętą przez administracyjny organ egzekucyjny nieruchomością i przedmiotami podlegającymi zajęciu wraz z nieruchomością w następujący sposób:
sprzedaż zajętej nieruchomości spowoduje, iż nabywca będzie uczestniczył w postępowaniu jako zobowiązany,
rozporządzanie przedmiotami zajętymi razem z nieruchomością zostanie uznane za nieważne,
obciążanie zajętej nieruchomości oraz rozporządzanie opóźnionym miejscem hipotecznym uznane zostaną za nieważne,
wpis hipoteki po zajęciu nieruchomości nie przyczyni się do korzystania z pierwszeństwa zaspokojenia dla należności zabezpieczonych hipotecznie.
W przypadku zajęcia nieruchomości ogólna zasadą jest, iż przedmiotową nieruchomość pozostawia się w zarządzie zobowiązanego podatnika. W takiej sytuacji korzysta on z uprawnień, ale ma też obowiązki dotyczące zarządu nieruchomością, o czym stanowi art. 110g §1 ustawy egzekucyjnej.
REASUMUJĄC:
w myśl znowelizowanych przepisów administracyjny organ egzekucyjny nie musi stwierdzić bezskuteczności egzekucji z innych środków egzekucyjnych np. z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego czy też zajęcia ruchomości, aby zająć nieruchomość. Należy nadmienić, iż zgodnie z art.7§2 ustawy organ egzekucyjny może stosować kilka środków jednocześnie,
egzekucja z nieruchomości może być prowadzona z tytułu zaległości podatkowych w wysokości wynikającej ze złożonej przez podatnika deklaracji podatkowej,
zajęcie nieruchomości jest skuteczne w chwilą doręczenia podatnikowi (zobowiązanemu) wezwania do zapłaty,
zobowiązany nie może rozporządzać nieruchomością po jej zajęciu,
zajętą nieruchomość pozostawia się w zarządzie zobowiązanego.
Małgorzata Pereczkowska
