Premie pieniężne po uchwale NSA

1. Spór o premie pieniężne

Wieloletni spór pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi dotyczył tego, czy udzielenie kontrahentowi premii pieniężnej z tytułu dokonania określonego poziomu zakupów lub terminowego regulowania należności podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Początkowo dominująca linia interpretacyjna Ministerstwa Finansów mówiła, że czynność udzielenia takiej premii stanowi usługę opodatkowaną VAT (np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu nr IPPP1/443-1126/08-2/SM z 27 lipca 2008 roku). Takie stanowisko zawarł też Minister Finansów w interpretacji ogólnej nr PP3-812-1222/2004/AP/4026 z 30 grudnia 2004 roku. Większość składów orzekających sądów administracyjnych nie zgadzała się z tym stanowiskiem Ministerstwa Finansów, twierdząc, że udzielenie premii pieniężnej nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Tak orzekł na przykład Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku o sygnaturze I SA/Po 37/09 z 21 kwietnia 2009 roku czy Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku o sygnaturze I FSK 1384/09 z 30 września 2010 roku. Powyższa linia orzecznicza spowodowała, że pojawiły się interpretacje, w których organa podatkowe potwierdzały, że udzielenie premii pieniężnej nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu (np. interpretacje Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie: nr IPPP3/443-656/11-4/JF z 1 sierpnia 2011 roku i nr IPPP2/443-1167/11-2/IG z 4 stycznia 2012 roku, czy interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu nr ILPP2/443-582/08/11-S/AD z 3 marca 2011 roku), ale Minister Finansów, w odpowiedzi na interpelację poselską, odmówił zmiany wydanej przez siebie interpretacji ogólnej.

W wyniku opisanego powyżej sporu, podatnicy znaleźli się w sytuacji, gdy posiadali często sprzeczne ze sobą indywidualne interpretacje podatkowe. W najgorszym scenariuszu otrzymujący premię posiadał interpretację uznającą premię pieniężną za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT i zobowiązującą go do wystawienia faktury, a udzielający premii posiadał interpretację zakazującą odliczenia tego podatku.

Kolejną linią interpretacyjną organów podatkowych, która ukształtowała się po licznych orzeczeniach sądów administracyjnych uchylających interpretacje każące opodatkować to świadczenie, była linia, zgodnie z którą uznawano, że wprawdzie premie pieniężne nie stanowią odrębnej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, ale nie są też obojętne podatkowo, gdyż w istocie stanowią rabat udzielony kontrahentowi i ich udzielenie powoduje konieczność wystawiania faktu korygujących do faktur sprzedażowych. Tak wypowiedział się na przykład Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji nr ILPP2/443-75/11-4/BA z 19 kwietnia 2011 roku czy Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji nr IPPP1/443-1468/11-4/JL z 29 grudnia 2011 roku.

Powyższe stanowisko było początkowo bardzo kłopotliwe dla podatników, gdyż dla wielu podmiotów oznaczało konieczność wystawiania faktur korygujących do setek, a nawet tysięcy faktur sprzedażowych. Od 1 stycznia 2011 roku Minister Finansów zmianami do rozporządzenia w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, wprowadził zatem możliwość wystawiania zbiorczych faktur korygujących, w sytuacji gdy podatnik udziela rabatu w odniesieniu do wszystkich dostaw towarów lub usług dokonanych dla jednego odbiorcy w danym okresie. Przepis ten jednak w praktyce okazał się trudny do zastosowania, o czym będzie mowa w dalszej części niniejszego artykułu.

Ponadto, z opisanym powyżej stanowiskiem Ministerstwa Finansów, każącym traktować udzielane premie pieniężne jak rabat, nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku o sygnaturze I FSK 432/10 z 24 marca 2011 roku stanął na stanowisku, że o tym, czy wynagrodzenie motywacyjne wobec kontrahenta z tytułu wielkości sprzedaży lub terminowości regulowania należności przyjmuje formę premii pieniężnej (procentowej lub kwotowej) czy rabatu obniżającego obrót decyduje wybrana przez przedsiębiorcę strategia gospodarcza, co sprzeciwia się możliwości decydowania przez organ podatkowy o zakwalifikowaniu udzielonej przez podatnika premii pieniężnej jako rabatu obniżającego jego obrót.

W zaistniałej sytuacji patowej Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem o sygnaturze I FSK 586/11 26 stycznia 2012 roku przekazał poszerzonemu składowi 7 sędziów pytanie: „Czy wypłata kontrahentowi bonusu warunkowego (premii pieniężnej) z tytułu osiągnięcia określonej wielkości sprzedaży lub terminowości regulowania należności stanowi rabat obniżający podstawę opodatkowania na podstawie art.29 ust.4 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług?”

2. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego

W uchwale o sygnaturze I FPS 2/12 z 25 czerwca 2012 roku poszerzony skład NSA uznał, że wypłata kontrahentowi warunkowego bonusu stanowi rabat obniżający podstawę opodatkowania i powinna być udokumentowana wystawieniem faktury korygującej, jednakże w obecnym stanie prawnym przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie przewidują sankcji dla podatników, którzy nie wystawią faktury korygującej w związku z przyznanym bonusem.

Przypomnijmy, że uchwała składu siedmiu sędziów NSA jest wiążąca dla pozostałych składów orzekających.

W tym miejscu należy zauważyć, że w omawianej uchwale NSA orzekł wprawdzie, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie przewidują sankcji dla podatników, którzy nie wystawią faktury korygującej w związku z przyznanym bonusem, jednakże Sąd nie odniósł się do ewentualnej sankcji za niewystawienie faktury korygującej na podstawie ustawy Kodeks karny skarbowy. Organa podatkowe mogłyby powołać się w tym zakresie na art.62 kks, który przewiduje sankcję za niewystawienie lub wystawienie w sposób wadliwy lub nierzetelny faktury.

3. Wystawienie zbiorczej faktury korygującej

Jak już wcześniej wspomniałam, w obecnym stanie prawnym możliwe jest wystawienie zbiorczej faktury korygującej dokumentującej rabat udzielony w danym okresie rozliczeniowym. Zgodnie z treścią §13 ust.3 i 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 roku w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, w przypadku gdy podatnik udziela rabatu w odniesieniu do wszystkich dostaw towarów lub usług dokonanych dla jednego odbiorcy w danym okresie, faktura korygująca powinna zawierać co najmniej:

1) numer kolejny oraz datę jej wystawienia;

2) dane określone w § 5 ust. 1 pkt 1 i 2;

3) okres, do którego odnosi się udzielany rabat;

4) kwotę udzielonego rabatu oraz kwotę zmniejszenia podatku należnego.

Jeżeli rabat dotyczy sprzedaży opodatkowanej różnymi stawkami, kwotę rabatu oraz kwotę zmniejszenia podatku należnego podaje się w podziale na kw...