Rezerwa na zobowiązania

Tworzenie rezerw związane jest z zasadą ostrożności (art. 7 uor), zgodnie z którą, w wyniku finansowym jednostki między innymi należy uwzględnić rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

Art. 3 ust. 1 pkt 21 uor definiuje rezerwy jako zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Art. 35d uor mówi, że rezerwy tworzy się na:

1) pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego;

2) przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań.

Art. 3 ust. 2 Rezerwy, o których mowa w ust. 1, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą.

Art. 3 ust. 3 Powstanie zobowiązania, na które uprzednio utworzono rezerwę, zmniejsza rezerwę.

Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe” określa jednolite zasady ujmowania w księgach rachunkowych rezerw, rozliczeń międzyokresowych biernych oraz zobowiązań warunkowych.

Zgodnie z KSR 6 rezerwę tworzy się wyłącznie wtedy, gdy:

a) na jednostce ciąży obecny obowiązek świadczenia (prawny lub zwyczajowy) wynikający ze zdarzeń przeszłych,

b) jest prawdopodobne, że wypełnienie obowiązku spowoduje wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki,

c) możliwe jest wiarygodne oszacowanie kwoty wykonania obowiązku.

Rezerwy związane ze skutkami toczącego się postępowania sądowego tworzy się wówczas, gdy przeciwko jednostce wniesiono pozew, a prawdopodobieństwo wyroku niekorzystnego dla jednostki jest większe niż prawdopodobieństwo wyroku korzystnego. Podstawą oceny tego prawdopodobieństwa może być przebieg postępowania sądowego lub opinie prawników. Ustalając kwotę rezerwy należy wziąć pod uwagę nie tylko kwotę roszczenia określoną w pozwie, ale również koszty postępowania sądowego. Jednostka dokonuje wyceny rezerw nie rzadziej niż na dzień bilansowy w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości (art. 28 ust. 1 pkt. 9 uor).

Reasumując

Jeśli z wiedzy posiadanej przez Zarząd jednostki oraz z opinii radców prawnych wynika, że Spółka z dużym prawdopodobieństwem przegra sprawę, wówczas powinna utworzyć rezerwę na zobowiązanie związane ze skutkami toczącego się postępowania sądowego. Nie ma tutaj znaczenia fakt, iż zabezpieczeniem jest wpis na hipotece nieruchomości. Jeśli zaś prawdopodobieństwo przegranej jest niewielkie, wówczas spółka nie ma potrzeby tworzenia rezerwy. Powinna natomiast zamieścić informację o toczącym się przeciwko niej postępowaniu w informacji dodatkowej.

W obu przypadkach w informacji dodatkowej w pozycji „Zobowiązania warunkowe i zabezpieczone na majątku” spółka powinna zamieścić informację o wpisie hipotecznym na majątku spółki.

Przykład

Założenia

Jednostka „A” w miesiącu lutym 2009 wystąpiła do jednostki „B” z żądaniem odszkodowania z tytułu strat produkcyjnych poniesionych z powodu przerw w dostawie prąd...