Czy pozostawienie wartości nakładów w wynajmowanym lokalu będzie stanowić nieodpłatne świadczenie usług, od którego należy naliczyć podatek należny?

Odpowiedź 

Pozostawienie nakładów związanych z dokonaniem inwestycji w obcy środek trwały u właściciela lokalu użytkowego bez zapłaty powinno być traktowane jako nieodpłatne świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług. Taka nieodpłatna czynność skutkuje koniecznością opodatkowania, gdy czynność nie jest związana z działalnością gospodarczą i podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego. Pozostawienie wartości nakładu u właściciela lokalu użytkowego ma jednak związek z działalnością gospodarczą i dlatego nie występuje w tym przypadku konieczność naliczenia podatku należnego. 

Uzasadnienie 

Przedsiębiorcy mogą ponosić nakłady inwestycyjne nie tylko we własnych środkach trwałych (np. lokalach użytkowych), lecz także mogą dokonywać inwestycji w obce środki trwałe. Co prawda pojęcie to nie ma definicji legalnej, odnosi się do niego jedynie art. 16a ust. 2 pkt 1 ustawy o CIT: „Amortyzacji podlegają również, z zastrzeżeniem art. 16c, niezależnie od przewidywanego okresu używania: […] przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, zwane dalej »inwestycjami w obcych środkach trwałych«”.

Pamiętaj!
Nakłady poniesione w obcym środku trwałym mogą być amortyzowane nawet wtedy, gdy inwestycja w obcym środku trwałym będzie używana poniżej jednego roku.

Z kolei w sytuacji, w której następuje wygaśnięcie lub rozwiązanie umowy najmu, możliwe są dwa podstawowe rozwiązania. Jak wskazuje art. 676 Kodeksu cywilnego: „Jeżeli najemca ulepszył rzecz najętą, wynajmujący, w braku odmiennej umowy, może według swego wyboru albo zatrzymać ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego”. Jednocześnie należy wskazać, że strony mogą ustalić, iż kwota czynszu będzie kształtować się w ten sposób, aby uwzględnić wartość poniesionych przez najemcę nakładów. Powstaje zatem sytuacja, w której po zakończeniu umowy najmu (z różnych przyczyn) inwestycja (ulepszenie) pozostaje w majątku właściciela lokalu użytkowego. 
Na gruncie podatku od towarów i usług powstaje pytanie, czy od pozostawionej wartości nakładu należy naliczyć podatek należny. W grę może wchodzić treść art. 8 ust. 2 ustawy o VAT: „Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również: […] użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych”.

Pamiętaj!
W powyższym przepisie należy zwrócić uwagę na trzy sprawy:

• czynność nieodpłatna dokonana przez przedsiębiorcę może być uznana na gruncie VAT jako odpłatne świadczenie usług,
• warunkiem naliczenia podatku należnego jest fakt istnienia prawa do odliczenia w całości lub w części podatku naliczonego,
• znaczenie ma zwrot „użycie […] do c...