Kiedy warto wybrać zwolnienie od VAT

1. Kto może skorzystać ze zwolnienia od VAT

Nasze rozważania rozpoczynamy od zwrócenia uwagi na to, iż nie wszyscy przedsiębiorcy mogą skorzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Kryterium uprawniającym do korzystania ze zwolnienia podmiotowego od VAT jest kryterium wartości sprzedaży. Zgodnie z art.113 ust.1 i ust.9 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od VAT podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku, nie wlicza się również:

• odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku;

• odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Natomiast podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150.000 zł.

Niektórzy przedsiębiorcy nie mają jednak wyboru i, pomimo nieprzekroczenia wymienionego powyżej ustawowego limitu, muszą zarejestrować się jako podatnicy VAT. Zgodnie z art.113 ust.13 ustawy o podatku od towarów i usług zwolnień, o których mowa w ust.1 i 9, nie stosuje się do importu towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, świadczenia usług, dla których zgodnie z art.17 ust.1 pkt 8 podatnikiem jest ich usługobiorca, oraz podatników:

1) dokonujących dostaw:

a) wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,

b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0) i wyrobów tytoniowych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym,

c) nowych środków transportu,

d) terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę;

2) świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, a także usługi jubilerskie;

3) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

W tym miejscu chcemy zwrócić Państwa uwagę na zapis, iż zwolnienia podmiotowego z VAT nie stosuje się m.in. do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie występuje w sytuacji, gdy nabywcą jest podatnik zwolniony podmiotowo, a całkowita wartość WNT nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego ani w poprzednim roku podatkowym kwoty 50.000 zł (art.10 ust.1 pkt 2 lit.c i ust.2 ustawy o VAT). A zatem w sytuacji, gdy podatnik jest zwolniony od VAT, a w bieżącym roku dokonał nabyć wewnątrzwspólnotowych o wartości niższej niż 50.000 zł i w poprzednim roku podatkowym dokonał nabyć wewnątrzwspólnotowych o wartości niższej niż 50.000 zł, nie musi rejestrować się jako podatnik VAT UE.

W sytuacji, gdy przedsiębiorca zwolniony podmiotowo od VAT będzie miał, na mocy art.113 ust.13, obowiązek rozpoznania obowiązku podatkowego z tytułu importu towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, czy świadczenia usług, dla których zgodnie z art.17 ust.1 pkt 8 podatnikiem jest ich usługobiorca, może mieć on obowiązek zarejestrowania się dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych. W powyższym przepisie nie uwzględniono jednak, poza enumeratywnie wymienionymi przypadkami, transakcji sprzedaży (krajowej czy też wewnątrzwspólnotowej). A zatem przedsiębiorca, pomimo konieczności rozpoznania obowiązku podatkowego z tytułu wymienionych powyżej transakcji nabycia, nadal może korzystać ze zwolnienia od VAT dla transakcji sprzedaży, do momentu przekroczenia limitu wartości sprzedaży 150.000 zł.

Jak widać, przepisy w większości przypadków pozwalają przedsiębiorcom na wybór czy być podatnikiem VAT czy nie. Wbrew pozorom, decyzja ta jest trudna i bardzo ważna, wymagająca rozważenia wielu plusów i minusów bycia vatowcem. Niestety, nie ma jednej „złotej reguły” i do każdej firmy należy podejść indywidualnie. Pomimo to postaramy się omówić najważniejsze naszym zdaniem kryteria, które należy wziąć pod uwagę podejmując tę decyzję. Kryteriami tymi są: ustalenie statusu odbiorcy towarów lub usług, wielkość i struktura dokonywanych zakupów, stawka VAT przy sprzedaży, obowiązki dokumentacyjne.

2. Kryterium statusu odbiorcy towarów lub usług

Naszym zdaniem najistotniejszą kwestią jest ustalenie statusu odbiorców naszych towarów lub usług. Nabywcami towarów lub usług mogą być osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, podmioty prowadzące działalność gospodarczą, ale nie mające statusu zarejestrowanego podatnika VAT oraz podmioty, które są zarejestrowanymi czynnymi podatnikami VAT.

a) Nabywcami są podmioty, które nie są czynnymi podatnikami VAT

W sytuacji gdy przedsiębiorca kieruje swoje usługi lub sprzedaż towarów do osób fizycznych lub firm, które nie rozliczają VAT, wówczas korzystny może okazać się wybór zwolnienia od podatku od towarów i usług. W tym przypadku bowiem, z uwagi na to, że odbiorca nie może odliczyć podatku z otrzymanych faktur, VAT doliczony przez sprzedawcę do ceny staje się dla odbiorcy kosztem. Oferta cenowa bez VAT jest korzystniejsza dla nabywcy, gdyż koszt zakupu jest dla niego mniejszy o wartość podatku. A zatem w tej sytuacji przedsiębiorca zwolniony od VAT jest bardziej konkurencyjny z uwagi na niższą cenę za towar czy usługę.

b) Nabywcami towarów lub usług są podmioty zarejestrowane jako czynni podatnicy VAT

W sytuacji gdy przedsiębiorca kieruje swoje usługi lub sprzedaż towarów do podmiotów, które są podatnikami VAT, wówczas korzystne jest bycie vatowcem. W tym przypadku dla kontrahentów istotne jest otrzymanie faktury z naliczonym VAT, gdyż mogą odliczyć ten podatek i przez to pomniejszyć w deklaracji podatek do zapłaty do urzędu skarbowego. Z reguły firmy, które są vatowcami chętniej współpracują z firmami, które również są vatowcami.

3. Kryterium dokonywanych zakupów

Kryterium nie mniej ważnym przy rozważaniu wyboru lub rezygnacji ze zwolnienia podmiotowego od VAT jest struktura dokonywanych zakupów.

Na mocy art.86 ust.1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (z pewnymi zastrzeżeniami). Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust.2 pkt 1 lit.a). A zatem, posiadając status czynnego podatnika podatku od towarów i usług, możemy w całości i na bieżąco odliczyć w deklaracji VAT zapłacony w cenie nabywanych towarów i usług, a w konsekwencji ostateczny koszt naszych zakupów będzie niższy o kwotę tego podatku. W sytuacji, gdy korzystamy ze zwolnienia od VAT, nie możemy odliczyć zapłaconego podatku, a zatem podatek ten staje się dla nas kosztem.

Należy zatem rozważyć wartość i strukturę naszych zakupów. Jeżeli ich wartość nie jest wysoka, lub gdy naszymi dostawcami są podmioty niebędące czynnymi podatnikami VAT, bardziej opłacalny może okazać się wybór zwolnienia. W przeciwnym przypadku, należy rozważyć rejestrację dla potrzeb podatku od towarów i usług po to, żeby podatek płacony sprzedawcom w cenie towarów nie zwiększał kosztów naszej działalności.

Należy również przyjrzeć się ponoszonym nakładom inwestycyjnym. Większość sprzedawców towarów lub usług (np. budowlanych) będzie czynnymi podatnikami VAT, a więc otrzymamy fakturę z tym podatkiem. Najczęściej na inwestycje ponosimy stosunkowo duże nakłady finansowe, a zatem korzystna może okazać się możliwość odliczenia podatku naliczonego z tytułu poczynionych nakładów.

PAMIĘTAJ: Wybierając zwolnienie podmiotowe od podatku od towarów i usług pozbawiamy się prawa do korzystania z odliczeń tego podatku. Podatek należny zapłacony w momencie zakupów nie jest u przedsiębiorcy zwolnionego od VAT podatkiem naliczonym, który można odzyskać z urzędu skarbowego poprzez rozliczenie go w deklaracji podatkowej.

4. Kryterium stawki VAT przy sprzedaży towarów lub usług

W przypadku gdy sprzedaż towarów lub usług jest opodatkowana stawką VAT niższą niż podstawowa, wybór statusu czynnego podatnika staje się bardziej opłacalny. Firma, której towary lub usługi są opodatkowane stawkami niższymi, jest bardziej konkurencyjna ze względu na niższą cenę. Jednocześnie dokonując zakupów może w całości odzyskać VAT zapłacony w momencie zakupu.

5. Dokumentacja

Czynni podatnicy podatku od towarów i usług na mocy art.109 ust.3 ustawy o VAT mają obowiązek prowadzenia ewidencji, które powinny zawierać: kwoty podatku naliczonego związane z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i kwoty związane z czynnościami, w związku z którymi prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, dane niezbędne do prawidłowego określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego, kwotę podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu, oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.

Zatem podatnicy VAT muszą prowadzić pełną ewidencję sprzedaży i zakupu w celu bezbłędnego określenia wysokości zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy. Ewidencję sprzedaży należy prowadzić w celu prawidłowego wyliczenia w danym okresie rozliczeniowym kwot podatku należnego, przy czym należy pamiętać o przepisach dotyczących momentu powstania obowiązku podatkowego. W ewidencji sprzedaży należy ujmować całą dokonywaną sprzedaż z podziałem na poszczególne stawki podatkowe. Natomiast ewidencję zakupu należy prowadzić w celu określenia kwoty podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym i powinna ona zawierać wszystkie zakupy, od których w całości lub w części odliczany jest podatek naliczony. Na podstawie ewidencji sporządzana jest deklaracja dla podatku od towarów i usług.

Podatnicy zwolnieni podmiotowo od VAT muszą jedynie prowadzić ewidencję sprzedaży w celu określenia momentu utraty zwolnienia tj. przekroczenia kwoty sprzedaży 150.000 zł.

Czynni podatnicy VAT mają...