Opodatkowanie VAT nieodpłatnego przekazania towaru małżonkowi

Odpowiedź
W sytuacji gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą nie mogą mieć charakteru odpłatnego. Tym samym nie zostaną spełnione przesłanki art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, co skutkować będzie brakiem możliwości zastosowania, w opisanej sytuacji  art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. 

Uzasadnienie
Stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług  opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie  z art. 7 ust. 1 w/w ustawy przez dostawę, o której mowa w powyższym przepisie, należy rozumieć  przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. 

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: 

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, 
2. wszelkie inne darowizny 

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Powyższy przepis nakazuje zatem traktowanie na równi z odpłatną dostawą towarów  również przekazanie nieodpłatne towarów przez podatnika. 

Analizując przytoczone powyżej przepisy podatkowe można byłoby przyjąć stanowisko, iż nieodpłatne przekazanie przez małżonka towarów dla prowadzącej działalność gospodarczą żony skutkować będzie obowiązkiem naliczenia od powyższego przekazania podatku od towarów i usług, mając na względzie to, że małżonek podatek VAT od zakupu tych towarów, odliczył. 

Takie stanowisko reprezentowały organy podatkowe w wydawanych przez nie interpretacjach podatkowych. I tak, w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 9 czerwca 2014 r. sygn. ITPP1/443-268/14/MN stwierdzono, iż nieodpłatne przekazanie przez Wnioskodawcę towarów handlowych należących do jego przedsiębiorstwa, przy nabyciu których Wnioskodawcy przysługiwało prawo do odliczenia należy uznać - na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług - za odpłatną dostawę towarów, która na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu. Bowiem aby uznać za opodatkowaną dostawę towarów w postaci przekazania nieodpłatnego przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa muszą zostać spełnione dwa warunki łącznie:

• dostawa ta musi stanowić przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, lub stanowić wszelka inną darowiznę,
• podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Dla organu podatkowego nie miało znaczenia jaki małżeński ustrój majątkowy istnieje między małżonkami. 

Innego zdania jest Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z dnia 4 kwietnia 2018 r. sąd stwierdził, że zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (jest to ich majątek wspólny). Wspó...