Śmierć wspólnika wieloosobowej spółki cywilnej, a kontynuacja działalności

Odpowiedź

Jeśli umowa spółki cywilnej nie  zawiera klauzuli na  temat dziedziczenia oraz  nie  ustanowiono zarządu sukcesyjnego, to z  chwilą śmierci jednego ze  wspólników, aby kontynuować działalność spółki cywilnej na dotychczasowych zasadach należałoby ustanowić zarząd sukcesyjny. Zarząd sukcesyjny po śmierci wspólnika spółki cywilnej mogą ustanowić osoby uprawnione. Uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. Jeżeli we wskazanym terminie nie ustanowiono zarządcy sukcesyjnego, to pozostali wspólnicy mogą zdecydować o zmianie składu wspólników spółki cywilnej albo o rozwiązaniu spółki. Należy zauważyć, że stosunek prawny spółki wygasa, ale tylko wobec zmarłego wspólnika z chwilą jego śmierci. 

Uzasadnienie

Ustrój spółki cywilnej wprowadza ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny od art. 860 do art. 875. Zgodnie z art. 872 kc można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki. 
Ustawa z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw reguluje zasady tymczasowego zarządzania firmą w przypadku śmierci przedsiębiorcy. Rozwiązania związane z zarządem sukcesyjnym w przypadku śmierci wspólnika spółki cywilnej uregulowane zostały w art. od 46 do 48 tej ustawy.
Zgodnie z art. 46 ustawy w przypadku gdy zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do  spółki cywilnej na  jego miejsce i został ustanowiony zarząd sukcesyjny, prawa spadkobierców wspólnika w  spółce wykonuje zarządca sukcesyjny. 
W takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz  reprezentuje ją na  zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego. 
Natomiast stosownie do art.  47 ust.1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym w przypadku gdy nie zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do  spółki cywilnej na  jego miejsce, a został ustanowiony zarząd sukcesyjny, z  chwilą śmierci wspólnika jego spadkobiercy wchodzą do  spółki na  jego miejsce, jeżeli pozostali wspólnicy wyrażą na  to zgodę. Zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz  reprezentuje ją na  zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia wyrażenia zgody przez  pozostałych wspólników.
W myśl ust. 2 art. 47 zarządca sukcesyjny niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego zawiadamia o  tym pozostałych wspólników na piśmie. Jeżeli wspólnik nie wyrazi sprzeciwu na  piśmie w  terminie czternastu dni od dnia otrzymania zawiadomienia o  ustanowieniu zarządu sukcesyjnego, przyjmuje się, że wyraził zgodę, o  której mowa w  ust. 1. Oświadczenie o  zgodzie na  wejście albo sprzeciwie wobec wejścia do  spółki spadkobierców wspólnika pozostali wspólnicy składają zarządcy sukcesyjnemu.
Do czasu wyrażenia zgody lub upływu 14 dni, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w  zakresie prowadzenia spraw spółki.
Na podstawie art. 48 ust.1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym w przypadku gdy na skutek śmierci wspólnika w spółce cywilnej pozostaje jeden wspólnik, spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z  upływem terminu, o którym mowa w art. 12 ust.10, jeżeli wcześniej nie został ustanowiony zarząd sukcesyjny. Przepisy art.46 
i art. 47 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 12 ust. 10 ustawy o zarządzie sukcesyjnym mówi, że uprawnienie do  powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z  upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. 
Zgodnie z ust. 2 art. 48 jedyny wspólnik spółki cywilnej może sam podejmować wszelkie czynności w  zakresie prowadzenia spraw spółki do  dnia:

1. ustanowienia zarządu sukcesyjnego - w  przypadku, o  którym mowa w art.46;
2. wyrażenia zgody na  wejście albo sprzeciwu wobec wejścia do spółki spadkobierców wspólnika - w  przypadku, o  którym mowa w  art.  47;
3. upływu terminu, o  którym mowa w  art.  12 ust. 10 - w  przypadku gdy wcześniej nie został ustanowiony zarząd sukcesyjny.

W przypadku, o  którym mowa w  art.  47, spółka cywilna ulega rozwiązaniu z  dniem złożenia zarządcy sukcesyjnemu przez  jedynego wspólnika oświadczenia na  piśmie o  sprzeciwie wobec wejścia do  spółki spadkobierców wspólnika.
W myśl art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. 
Zauważyć należy, iż członkostwo w spółce cywilnej co do zasady nie podlega dziedziczeniu, w związku z czym spadkobiercy zmarłego nie wchodzą do spółki w jego miejsce. Artykuł 872 Kodeksu cywilnego określa istotny wyjątek od zasady stałości składu osobowego spółki cywilnej, a mianowicie możliwość poszerzenia kręgu podmiotowego wspólników o spadkobierców zmarłego wspólnika, którzy mogą wstąpić do spółki na miejsce zmarłego wspólnika. Warunkiem takiego wstąpienia jest jednak zawarcie w umowie spółki odpowiedniej klauzuli, zgodnie 
z którą spadkobiercy wspólnika wchodzą do spółki. O ile w umowie spółki znajduje się wskazane postanowienie, wejście spadkobierców do spółki następuje z mocy prawa z chwilą śmierci wspólnika i nie wymaga składania przez spadkobierców żadny...