Zmiany w podatku od towarów i usług od 1 stycznia 2013 i od 1 kwietnia 2013 roku

1. Zestawienie zmian przepisów

Akt prawny	Najważniejsze zmiany	Data wejścia w życie
Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw	Zmiana definicji eksportu i importu towarów; Zmiana przepisów dotyczących świadczeń nieodpłatnych; Modyfikacja definicji podatnika Modyfikacja przepisów dotyczących „dostawy ruchomej” w transakcjach łańcuchowych; Zniesienie obowiązku posiadania kopii faktury dostawy dla uznania sprzedaży wysyłkowej Określenie otwartego katalogu dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza Unię  Europejską Modyfikacja przepisów dotyczących zastosowania stawki VAT 0% w WDT; Modyfikacja przepisów w zakresie zwolnień od podatku; Zmniejszenie listy ograniczeń w odliczaniu VAT naliczonego; Modyfikacja przepisów dotyczącego wydawania paragonu lub faktury nabywcy oraz przepisu dotyczącego terminu przechowywania dokumentów; Doprecyzowanie definicji marży przy wykonywaniu usług turystyki Zmiana stawki VAT dla niektórych produktów;	1 kwietnia 2013
Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej	Utrzymanie obowiązującego obecnie ograniczenia w odliczaniu VAT przy zakupie, imporcie, najmie, dzierżawie i leasingu samochodów; Utrzymanie obowiązującego obecnie zakazu odliczenia VAT od paliwa do niektórych samochodów; Utrzymanie obowiązującego obecnie braku obowiązku opodatkowania VAT wykorzystywania samochodów z ograniczonym prawem do odliczenia do celów innych niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem; - do końca 2013 roku	1 stycznia 2013
Ustawa z dnia 16 listopada 2012 roku o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce	Zmiany w zakresie powstania obowiązku podatkowego oraz odliczania VAT u podatników rozliczających się metodą kasową; Ułatwienia w skorzystaniu z ulgi na złe długi; Wprowadzenie 30% sankcji za brak korekty podatku naliczonego przez dłużnika; Brak obowiązku wystawiania faktur wewnętrznych; Zmiany w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego w WDT i WNT;	1 stycznia 2013
Rozporządzenie Ministra Finansów zmieniające rozporządzenie w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług	Umożliwienie wystawiania faktur VAT podatnikom zwolnionym; Umożliwienie wystawiania zbiorczych faktur, nie później niż ostatniego dnia miesiąca; Zmiana terminu wystawiania faktur dokumentujących wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów; Zmiana niektórych danych, które powinny zawierać faktury i faktury korygujące;	1 stycznia 2013
Rozporządzenie Ministra Finansów zmieniające rozporządzenie w sprawie przesyłania faktur w formie elektronicznej, zasad ich przechowywania oraz trybu udostępniania organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej	Wprowadzenie możliwości potwierdzania autentyczności pochodzenia i integralności treści faktury za pomocą kontroli biznesowych; Odejście od konieczności formalnego wyrażenia przez odbiorcę akceptacji otrzymywania faktur w formie elektronicznej;	1 stycznia 2013
Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących	Obniżenie limitu uprawniającego do zwolnienia od ewidencji na kasie dla kontynuujących działalność do 20 tys. zł; Modyfikacja niektórych zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kasy;	1 stycznia 2013
Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące		1 kwietnia 2013

2. Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (zmiany od 1 kwietnia 2013 roku)

Ustawa ta wprowadza najwięcej zmian w obecnie obowiązujących przepisach dotyczących podatku od towarów i usług, jednakże te najbardziej rewolucyjne i najszerzej komentowane mają wejść w życie dopiero 1 stycznia 2014 roku (w poprzednim założeniu był to 1 lipca 2013 roku, ale termin ten został przesunięty). Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany, które mają wejść w życie od 1 kwietnia 2013 roku.

2.1. Zmiana definicji importu i eksportu towarów

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami przez import towarów rozumie się przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju, a przez eksport towarów rozumie się potwierdzony przez urząd celny wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej w wykonaniu czynności określonych w art.7, dokonywany przez odpowiednie podmioty.

Opisane powyżej przepisy stały się zarzewiem sporu pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi, które nie mogły się zgodzić co do tego, czy, w przypadku gdy towar jest transportowany z Polski, ale procedura wywozu w rozumieniu przepisów celnych jest wszczęta w innym kraju Unii Europejskiej, nadal mamy do czynienia z eksportem towarów. Spór ten rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny, który w uchwale w składzie 7 sędziów o sygnaturze I FPS 3/12 z 25 czerwca 2012 roku orzekł, że eksport towarów może mieć miejsce również wówczas, gdy procedura wywozu towarów rozpoczyna się w innym niż Polska kraju członkowskim Unii Europejskiej.

Planowana od 1 stycznia 2013 roku nowelizacja ustawy powoduje, że powyższe stanowisko NSA znajdzie odzwierciedlenie wprost w przepisach, gdyż uściśla, że przez:

– import towarów rozumie się przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej;

– eksport towarów rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez dostawcę lub na jego rzecz lub (z pewnymi wyjątkami) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.

Zmiana definicji eksportu towarów powoduje, że nie będzie już wątpliwości, że, w sytuacji, gdy wysyłka lub transport towarów rozpocznie się na terytorium Polski, ale procedura wywozu towarów zostanie wszczęta w urzędzie celnym położonym na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, dojdzie do eksportu towarów z terytorium kraju. Ponadto, ustawodawca precyzuje, że opodatkowaniu podlega import towarów na terytorium kraju.

2.2. Zmiana przepisów dotyczących świadczeń nieodpłatnych

Nowelizacja ustawy wprowadza zapis, że opodatkowaniu VAT podlega nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa na cele osobiste, darowizny towarów oraz użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika w sytuacji, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych . W obecnych przepisach jest mowa jedynie o prawie do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów, co może oznaczać, że nie podlega opodatkowaniu na przykład darowizna towaru wytworzonego przez przedsiębiorstwo we własnym zakresie.

Ponadto, nowelizacja zmienia brzmienie art.7 ust.3 ustawy o VAT w taki sposób, że od 1 stycznia ma on stanowić, że opodatkowaniu VAT nie podlega przekazanie prezentów o małej wartości i próbek, jeżeli przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika. Zmiana ta ma podwójne znaczenie: z jednej strony za jej pomocą ustawodawca doprecyzowuje, że opodatkowaniu VAT nie podlega nieodpłatne przekazanie prezentów o małej wartości i próbek jedynie w przypadku, gdy następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika . Z drugiej jednak strony, w przepisie tym ustawodawca pominął wyłączenie z opodatkowania nieodpłatnego przekazania drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych . Powyższa zmiana może wywołać ogromną dyskusję odnośnie konieczności opodatkowania VAT nieodpłatnego wydania klientom broszur, ulotek reklamowych czy cenników w sytuacji gdy nie spełniają one definicji prezentów o małej wartości.

Ustawodawca wprowadza również nową definicję próbki. Zgodnie z nowelizacją przez próbkę rozumie się identyfikowalne jako próbka egzemplarz towaru lub jego niewielką ilość, które pozwalają na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci, przy czym ich przekazanie (wręczenie) przez podatnika:

1. ma na celu promocję tego towaru oraz

2. nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru.

Niestety, ustawodawca nie precyzuje, co oznacza zwrot „identyfikowalne jako próbka” - czy oznacza to na przykład konieczność opisywania takich egzemplarzy słowem „próbka”? Ku niezadowoleniu podatników, w trakcie prac nad nowelizacją ustawy zrezygnowano z podwyższenia limitu cenowego dla prezentów o małej wartości i granicą dla uznania towaru za prezent o małej wartości nadal pozostaje jednostkowa cena netto lub koszt wytworzenia 10 zł w przypadku braku odpowiedniej ewidencji i łączna roczna wartość 100 zł w przypadku prowadzenia ewidencji określonej w ustawie.  

2.3. Zmiana podmiotu zobowiązanego do rozliczenia podatku w przypadku dostaw towarów od zagranicznych podmiotów

Obecnie obowiązująca treść art.17 ust.1 pkt 5 ustawy o VAT stanowi o tym, że, w przypadku dostawy towarów na terytorium kraju przez podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski na rzecz polskiego podatnika, zobowiązanym do rozliczenia podatku jest nabywca. Przepis ten stosuje się bez względu na to, czy zagraniczny podmiot będący dostawcą towarów jest zarejestrowany dla potrzeb VAT na terytorium kraju.

Od 1 kwietnia 2013 roku krajowy nabywca nadal będzie zobowiązany do rozliczenia podatku z tytułu dostaw towarów przez podmiot nieposiadający siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski, ale jedynie w sytuacji, gdy zagraniczny podmiot nie będzie zarejestrowany dla celów VAT w Polsce. Jeżeli zagraniczny dostawca będzie zarejestrowany dla potrzeb podatku od towarów i usług na terytorium kraju, to on będzie zobowiązany do rozliczenia należnego podatku. Wyjątek będą stanowiły dostawy: - gazu w systemie gazowym; - energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym; - energii cieplnej lub chłodniczej przez sieć dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej. W omawianych powyżej trzech przypadkach, w sytuacji gdy dostawca nie będzie posiadał siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, nabywca nadal będzie obowiązany do rozliczenia podatku, bez względu na rejestrację dostawcy dla potrzeb VAT na terytorium kraju.  

2.4. Modyfikacja przepisów dotyczących zastosowania stawki VAT 0% w WDT

 Nowelizacja ustawy przewiduje pewną liberalizację przepisów umożliwiających zastosowanie stawki VAT 0% w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów. Liberalizacja ta polega na wykreśleniu warunku podania na fakturze stwierdzającej dostawę numeru VAT kontrahenta oraz swojego numeru VAT w celu zastosowania obniżonej stawki podatku. Nowelizacja przepisu formułuje wprost wyrażoną już w orzecznictwie krajowym zasadę, zgodnie z którą podatnik ma prawo do zastosowania stawki VAT 0% w WDT pod warunkiem dokonania rejestracji jako podatnik VAT-UE przed złożeniem deklaracji, a nie, jak twierdziły wcześniej organa podatkowe, przed dokonaniem dostawy.  

2.5. Zmniejszenie listy ograniczeń w odliczaniu VAT naliczonego

Nowelizacja ustawy zakłada usunięcie przepisu art.88 ust.1 pkt 5 ustawy o VAT, zgodnie z którym obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów lub usług, których nabycie:

a) zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia określonego w art.113 ust.1 lub 9 albo przed dniem rezygnacji z tego zwolnienia, z wyjątkiem przypadków określonych w art.113 ust.5 i 7,

b) nastąpiło w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usługi. Projekt nowelizacji zakłada również usunięcie:

• art.88 ust.3a pkt 1 lit.b ustawy, zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi, w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii;

• art.88 ust.3a pkt 3 ustawy, zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż.

Przedstawione powyżej zmiany są niewątpliwie korzystne dla podatników i poniekąd wymuszone wynikającą z przepisów wspólnotowych zasadą proporcjonalności.

Ponadto, poprzez nowelizację art.113 ust.5 ustawy, ustawodawca rezygnuje z narzucenia na podatników tracących prawo do zwolnienia podmiotowego od VAT, obowiązku uzyskania zgody naczelnika urzędu skarbowego i sporządzenia i przedłożenia w urzędzie spisu z natury zapasów w celu odliczenia VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed utratą zwolnienia. Powyższa zmiana jest związana z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, który uznał obecnie obowiązujące rozwiązanie za nazbyt rygorystyczne. Oczywiście, podatnik będzie nadal zobowiązany do wskazania związku naliczonego podatku ze sprzedażą opodatkowaną, w czym może mu pomóc spis z natury, ale formalnie takiego obowiązku nie będzie miał.

Nowelizacja ustawy wprowadza jednak również pewne ograniczenie w prawie do odliczenia VAT – przewiduje bowiem zakaz odliczenia VAT w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, opodatkowanego w Polsce z tytułu podania dostawcy polskiego numeru VAT, w sytuacji gdy towary w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu będą znajdowały się na terytorium innego państwa członkowskiego.  

2.6. Zmiana niektórych stawek podatku

 Zgodnie z projektowaną zmianą, od 1 kwietnia 2013 roku wzrosną niektóre stawki podatku. Dotyczy to między innymi:

• napojów, przy przygotowaniu których wykorzystywany jest napar z kawy lub herbaty, niezależnie od udziału procentowego tego naparu w przygotowanym napoju – stawka VAT 23% - zdaniem autora projektu ta zmiana ma charakter doprecyzowujący, jednakże to stanowisko jest dyskusyjne;

• wyrobów sztuki ludowej – zmiana stawki na 23%;

• usług radiowych i telewizyjnych – zmiana stawki na 23%;

• wełny szarpanej oraz odpadów zwierzęcych surowych, niejadalnych (za wyjątkiem jelit, pęcherzy, żołądków) – zmiana stawki na 23%;

2.7. Zmiana przepisów dotyczących przedstawiciela podatkowego

 Nowelizacja ustawy o VAT zakłada również kompleksowe uregulowanie kwestii przedstawiciela podatkowego. W ustawie został utworzony nowy rozdział „Przedstawiciele podatkowi”, a do nowo utworzonych przepisów art.18a-18d ustawy zostały przeniesione przepisy art.15 dotyczące przedstawiciela podatkowego oraz przepisy z poświęconych temu zagadnieniu aktów wykonawczych do ustawy. Nowe przepisy wprowadzają również dalszą liberalizację warunków, jakie ma spełniać podmiot, który ma zostać ustanowiony przedstawicielem podatkowym, a także umożliwiają, w pewnych sytuacjach, podatnikom nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, ustanowienie przedstawiciela podatkowego bez konieczności rejestrowania się jako podatnik VAT czynny.

3. Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej (zmiany od 1 stycznia 2013)

Art.10 tej ustawy okołobudżetowej przewiduje przedłużenie do 31 grudnia 2013 roku wynikającego z ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie, najmie, dzierżawie czy leasingu samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Oznacza to, że podatnicy nabywający czy użytkujący takie pojazdy przez kolejny rok będą mogli odliczyć jedynie 60% podatku naliczonego przy ich nabyciu czy imporcie, lub podatku naliczonego od czynszu lub raty, nie więcej w sumie niż 6.000 zł.

Nowelizacja przedłuża również o kolejny rok (do końca 2013 roku) zakaz odliczania podatku naliczonego z tytułu nabycia paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu opisanych powyżej samochodów. Pozytywną zmianą jest natomiast przedłużenie do 31 grudnia 2013 roku przepisu wyłączającego z czynności opodatkowanych VAT wykorzystania na cele niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (a zatem przede wszystkim na cele prywatne) samochodów, przy nabyciu których przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia podatku.

4. Ustawa z dnia 16 listopada 2012 roku o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (zmiany od 1 stycznia 2013)

Najważniejsze zmiany wprowadzone tą tzw. trzecią ustawą deregulacyjną w zakresie podatku od towarów i usług dotyczą rozliczania VAT metodą kasową przez małych podatników oraz ułatwień w korzystaniu przez przedsiębiorców z tzw. ulgi na złe długi.

4.1. Zmiany w rozliczaniu VAT przez małych podatników

Omawiana ustawa deregulacyjna zakłada zmianę art.21 ust.1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług poprzez wprowadzenie braku obowiązku zapłaty VAT przez małego podatnika rozliczającego się metodą kaso...