Bezumowne obciążanie kosztami mediów użytkowników lokali

Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 14 września 2012 roku nr ITPP1/443-727b/12AT.

Sytuacja podatnika

O wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego zwrócił się do organu podatkowego Urząd, który obciąża korzystających z lokali mieszkalnych i użytkowych bez zawartych umów (obciążenie za bezumowne używanie lokalu), oraz w przypadku braku zgody na używanie lokalu (odszkodowanie za zajmowanie lokalu jako niepodlegające przepisom podatku od towarów i usług) niektórymi z następujących kosztów: energia elektryczna, energia cieplna, dostawa wody, odprowadzania ścieków, wywóz nieczystości, usługi telekomunikacyjne, ubezpieczenia, dozór techniczny, podatek od nieruchomości. Forma odszkodowawcza obciążania występuje w sytuacji, gdy Urząd nie wyraził zgody na zajmowanie lokalu czy budynku. Miało to odzwierciedlenie w kierowanych pismach do użytkowników w postaci wezwań do opuszczenia lokalu. W przypadku dłuższej zwłoki planowano wkroczenie na drogę postępowania sądowego w celu uzyskania wyroku pozwalającego na eksmisję. Natomiast w przypadku obciążania za bezumowne korzystanie, Urząd tolerował zaistniałą sytuację.

W związku z powyższym Urząd zwrócił się do organu podatkowego z zapytaniem, kiedy powstaje obowiązek podatkowy oraz jaką stawkę podatku VAT powinien zastosować na okoliczność obciążania kosztami mediów w przypadku bezumownego korzystania z lokali.

Odpowiedź Dyrektora Izby Skarbowej

W wydanej interpretacji organ podatkowy wskazał, iż w sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą dorozumianą właściciela płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy, wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. 1 ww. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednocześnie organ podatkowy podkreślił, iż w przypadku akceptacji przez Urząd ww. sposobu korzystania z lokali, taki stan rzeczy powoduje, że w rzeczywistości tolerowanie tej sytuacji zbliża tę formę korzystania z lokalu, pod względem skutków podatkowo-prawnych w zakresie podatku VAT, do korzystania z lokalu na podstawie umów najmu, dzierżawy. W tym miejscu organ podatkowy wskazał, iż w sytuacji, gdy korzystający bezumownie z lokalu nie ma zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą mediów, wydatki za tzw. media stanowiące element świadczenia należnego z tytułu bezumownego korzystania z lokalu stanowią wraz z czynszem obrót, w rozumieniu art. 29 ust. 1 ww. ustawy, z tytułu świadczenia usługi udostępnienia lokalu. W takim przypadku bezumowne korzystanie z lokalu pozostaje usługą złożoną z różnych świadczeń, prowadzących do realizacji określonego celu – udostępnienia lokalu. Świadczenia te są bowiem nierozerwalnie związane z tą usługą, jako konieczne do korzystania z lokalu, mające w stosunku do niej charakter poboczny. Usługa pomocnicza, taka jak zapewnienie przykładowo dostępu do wody nie stanowi celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej.

Uwzględniając powyższe organ podatkowy stwierdził, że w przypadku bezumownego korzystania z lokalu, gdy Urząd akceptuje ten stan rzeczy, przedmiotem świadczenia na rzecz korzystających w ten sposób z lokalu jest usługa główna, tj. udostępnienie lokalu na zasadach zbliżonych do najmu lokalu, a koszty dodatkowe, w tym opłaty z tytułu mediów, podatku od nieruchomości, stanowią elementy rachunku kosztów zmierzające do ustalenia kwoty odpłatności za usługę, bowiem z ekonomicznego punktu widzenia dopełniają świadczenie zasadnicze i nie należy ich sztucznie oddzielać od tego świadczenia.

Tym samym, ponoszone wydatki stanowią obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, z tytułu świadczenia usług udostępnienia lokalu na rzecz bezumownie korzystających z lokali. A pozwalając używającym lokale mieszkalne lub użytkowe na korzystanie z tych lokali Urząd świadczy usługi w rozumieniu art. 8 ust.1 ww. ustawy.

Dokonując analizy sytuacji organ podatkowy uznał, że podatek od nieruchomości oraz koszty mediów stanowią element odpłatnego rozliczenia z Urzędem i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach właściwych dla wiążącego strony stosunku cywilnoprawnego. W przedmiotowej sprawie zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości ciąży na Urzędzie i nie może być w drodze umowy przeniesione na osobę korzystającą z lokalu ze skutkiem zwalniającym Urz...