Najnowsze rozstrzygnięcia polskich sądów i wyroki Trybunału UE

1. Wyrok WSA w Krakowie z 24 marca 2021 roku, syg. I SA/Kr 1252/20

Jeżeli od dnia wszczęcia postępowania karno-skarbowego do dnia wydania zaskarżonych decyzji nie były podejmowane w postępowaniu karno-skarbowym żadne czynności procesowe, należy uznać, że postępowanie to zostało wszczęte w celu sztucznego utrzymania stanu wymagalności zobowiązania podatkowego, zatem sprzecznie z celem instytucji zawieszenia biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej. W takiej sytuacji nie będzie można uznać, że doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia i decyzje organu I instancji powinny być uchylone, jako wydane w warunkach przedawnienia, a postępowanie podatkowe – umorzone, jako bezprzedmiotowe 

Sprawa dotyczyła następującej kwestii:
W toku postępowania kontrolnego organ I instancji ustalił, iż Spółka nie dokonała dostaw wewnątrzwspólnotowych produktów spożywczych w ilościach wskazanych na wystawionych fakturach, a w związku z tym czynności te nie podlegały VAT. Spółka nie była uprawniona do wykazania wartości tych dostaw w złożonej deklaracji VAT-7D i zastosowania do nich 0% stawki podatku VAT. 
Zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za II i III kwartał 2013 roku uległyby przedawnieniu 31 grudnia 2018 roku. 
Zdaniem organu podatkowego, bieg 5-letniego terminu przedawnienia w świetle art. 70 § 6 pkt 1 i art. 70c Ordynacji podatkowej został zawieszony z uwagi na fakt, że Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego postanowieniem z 2 października 2018 r., wszczął wobec Spółki  dochodzenie w sprawie o przestępstwo skarbowe popełnione w okresie od II kwartału 2013 roku do I kwartału 2014 roku. O fakcie prowadzenia ww. dochodzenia oraz wpływie tego dochodzenia na bieg terminu przedawnienia Spółka została poinformowana pismem z 11 października 2018 roku, doręczonym skutecznie pełnomocnikowi Spółki 25 października 2018 roku drogą elektroniczną. Wobec tego bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu z dniem 2 października 2018 roku.
Od decyzji Spółka złożyła odwołanie podkreślając, iż bieg przedawnienia nie został skutecznie zawieszony wszczętym postępowaniem karno-skarbowym.
WSA uznał, że analiza wydanych w rozpatrywanej sprawie decyzji organu odwoławczego wskazuje, że nie zawierają one takich elementów stanu faktycznego, które pozwalałyby stwierdzić, że w tym przypadku zastosowanie art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji, nie miało instrumentalnego charakteru. Zatem z tych względów wyeliminowanie decyzji, która takiego uzasadnienia nie zawiera, należy uznać za uzasadnione.
WSA wskazał, że w sytuacji, w której może zachodzić podejrzenie o instrumentalne wykorzystanie instytucji zawieszenia biegu terminu przedawnienia, uzasadnienie zastosowania przez organ podatkowy art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, wymagało przedstawienia, w wydanej decyzji, stosownych dowodów i chronologii czynności karno-procesowych wskazujących, że w danym przypadku wszczęcie postępowania karnoskarbowego nie miało jedynie „instrumentalnego” charakteru, a było uzasadnione w aspekcie podejrzenia popełnienia czynu zabronionego przez podatnika, którego postępowanie podatkowe (kontrola podatkowa) dotyczy, w tym także uprawdopodobnia, że wszczęcie postępowania in rem, dawało podstawy do jego przekształcenia w postępowanie ad personam w stosunku do podatnika, 
z uwzględnieniem przesłanki uprawdopodobnienia jego winy w popełnieniu czynu zabronionego. (vide: wyrok NSA z 30 lipca 2020r., sygn. akt I FSK 128/20)
    
2. Wyrok WSA w Krakowie z 18 marca 2021 roku, syg. I SA/Kr 12/21
Rekompensata przekazywana z tytułu wykonywania zadań przewozowych w zakresie publicznego transportu zbiorowego ma na celu dofinansowania ogólnych kosztów działalności operatora i nie można jej powiązać z konkretnymi czynnościami opodatkowanymi VAT. Wprawdzie wpływ rekompensaty na cenę świadczonych usług istnieje, to jednak na gruncie art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, nie może być oceniany, jako bezpośredni. Związek ten jest na tyle odległy, że nie można przyjąć, że w sposób bezpośredni kształtuje cenę świadczonych usług na rzecz konkretnych nabywców (pasażerów dokonujących zakupu biletów na przejazd) i, że w konsekwencji stanowi podstawę opodatkowania podatkiem VAT.
Sprawa dotyczyła Spółki, która jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w formie Spółki z o.o., a jedynym wspólnikiem Spółki i jednocześnie jej założycielem jest Gmina.
Spółka została zobowiązana zapewnić ciągłość działalności w zakresie lokalnego transportu zbiorowego na terenie Miasta oraz gmin.
Spółka ma przyznaną (na mocy ww. umowy) rekompensatę z tytułu wykonywania zadań przewozowych w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Celem rekompensaty jest wyrównanie Spółce straty, którą ponosi w związku ze świadczeniem usługi podstawowej. Podstawy przyznawania rekompensaty są określone w przepisach art. 50 i następnych ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. 
Organ podatkowy uznał, że Gmina, jako podmiot zobowiązany do zapewnienia lokalnego transportu zbiorowego, jest de facto stroną na rzecz której Spółka świadczy usługi transportu pasażerów (faktyczni beneficjenci) w zamian za wynagrodzenie w postaci rekompensat. Przy czym to, że zadania własne Gminy z zakresu lokalnego transportu zbiorowego nakładane są na Spółkę nie ma znaczenia dla uznania, że pomiędzy Gminą a Spółką dochodzi do wykonywania czynności opodatkowanych VAT albowiem stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust.1 pkt 3 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega także świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa. W konsekwencji, otrzymane przez Spółkę środki finansowe (Rekompensaty na zasadach Rozporządzenia (WE) nr 1370/07) mają bezpośredni wpływ na cenę świadczonych przez Spółkę usług i zakwalifikować je należy, jako wynagrodzenie za świadczone usługi zwiększające podstawę opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Organ podatkowy uznał, że zapłatą za świadczenie powierzonych do wykonania usług jest nie tylko zapłata za bilety, ale również otrzymywana rekompensata, stanowiąca dopłatę do ceny usług powierzonych Spółce przez Gminę.
WSA w Krakowie uznał jednak, że z opisu sprawy nie wynika, aby relacja między rekompensatą, a ceną biletu miała charakter bezpośredni. Wysokość rekompensaty nie jest powiązana z ceną biletu i tak samo cena biletu nie jest ustalana proporcjonalnie do wysokości otrzymanej rekompensaty. Gmina wypłaca wnioskodawcy rekompensatę z tytułu rozliczenia dofinansowania, która ma za zadanie wyrównać wnioskodawcy pokrycie kosztów poniesionych w związku ze świadczeniem usługi przewozu osób. Rekompensata, o której mowa we wniosku nie jest przyznawana na koszty związane z konkretną usługą. Trudno jest przy tym zidentyfikować, że refundacja ta jest w sposób zindywidualizowany i policzalny związana z ceną danego świadczenia.

3. Wyrok NSA z 12 marca 2021 roku, syg.  I FSK 743/18 

Podpisanie decyzji administracyjnej bez podania imienia, nazwiska i stanowiska służbowego, z którego wynikałoby upoważnienie do jej wydania, przesądza o istotnej wadzie tej decyzji i stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności. Ponadto, brak pieczątki imiennej na podpisie osoby upoważnionej do wydania decyzji pozbawia pismo charakteru decyzji wydanej przez właściwy organ administracji publicznej.

Sprawa dotyczyła następującej kwestii:
Organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji, określającą Spółce przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za listopad 2014 roku oraz zabezpieczenie jej na majątku dłużnika. W uzasadnieniu decyzji ustalono, że czynności przeprowadzone w toku kontroli podatkowej wykazały, że skarżąca spółka odliczyła podatek naliczony na podstawie faktur VAT dokumentujących zakup telefonów od podmiotów biorących udział w transakcjach karuzelowych, co poddawało w wątpliwość legalność zawieranych przez nią w badanym okresie transakcji i wskazywało na pozorny ich charakter, którego zasadniczym celem było uzyskanie korzyści podatkowej w postaci zwrotu podatku VAT. 
Spółka złożyła skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zarzucając m.in. naruszenie art. 210 § 1 pkt 8 Ordynacji podatkowej, przez zastosowanie nieczytelnej pieczątki oraz nieczytelnego podpisu, przez co nie jest możliwe ustalenie imienia, nazwiska osoby podpisującej decyzję.
Sąd I instncji stwierdzając nieważność decyzji administracyjnej na podstawie art. 247 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej wyjaśnił, że zgodnie z art. 210 § 1 pkt 8 Ordynacji podatkowej każda decyzja podatkowa powinna zawierać podpis osoby upoważnionej, z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego. Podkreślił, że podpis osoby upoważnionej, z podaniem jej imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego, jest elementem konstytutywnym decyzji, gdyż do momentu podpisania przez osobę upoważnioną decyzja jest co najwyżej tylko projektem aktu. Sąd pierwszej instancji przyjął, że brak podpisu lub niemożność zidentyfikowania osoby, która podpisała decyzję stanowi istotną wadę decyzji, z powodu której zachodzi konieczność wyeliminowania takiej decyzji z obrotu prawnego. 
W ocenie Sądu pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie wystąpiła niemożność jednoznacznego zidentyfikowania osoby, która podpisała decyzję, wobec czego doszło do rażącego naruszenia prawa dającego podstawę do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji.
Od powyższego wyroku Dyrektor Izby Administracji Skarbowej złożył skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie i wskazał, że podpisanie decyzji administracyjnej bez podania imienia, nazwiska i stanowiska służbowego, z którego wynikałoby upoważnienie do jej wydania, przesądza o istotnej wadzie tej decyzji i stanowi podstawę do stwierdzenia jej nieważności. Decyzja doręczona Spółce zawierała częściowo nieczytelną pieczątkę, a także nieczytelny podpis i Sąd wskazał, że na powyższą ocenę nie mogła mieć wpływu podnoszona w skardze kasacyjnej, okoliczność, że w aktach sprawy znajduje się decyzja prawidłowo podpisana.

4. Wyrok WSA w Gdańsku z 23 lutego 2021 roku, syg.  I SA/Gd 1204/20 

Przesłanki przedłużenia terminu zwrotu podatku wykazanego w deklaracji mają charakter zakresowy, winny być odnoszone do części zwrotu, która jest konsekwencją transakcji z kontrahentem, rozliczenie której jest przedmiotem istotnych wątpliwości. 

Sprawa dotyczyła następującej kwestii:
Postanowieniem z 24 października 2016 roku Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej wszczął w Spółce postępowanie kontrolne dotyczące prawidłowości rozliczania podatku od towarów i usług w okresie od czerwca do sierpnia 2016 roku. W związku z przedmiotowym postępowaniem kontrolnym, w którym weryfikacji podlegała zasadność wnioskowanego przez Spółkę zwrotu podatku organ podatkowy przedłużył termin tego zwrotu, wydając kolejno postanowienia. Uzasadniając ostatnie postanowienie organ pierwszej instancji wskazał, że w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego Naczelnik UCS prowadzi czynności mające na celu sprawdzenie rzetelności przeprowadzonych przez Spółkę transakcji, w szczególności z B sp. z o.o. 
Problem sporu stanowi wskazanie przez Spółkę, że nieprawidłowe jest wstrzymanie całości wykazanej kwoty do zwrotu bez podziału jej na część, która budzi wątpliwości (z prawem do ewentualnego wstrzymania zwrotu) oraz na część, która takich wątpliwości nie budzi, co skutkuje obowiązkiem dokonania zwrotu w terminie ustawowym. 
W ocenie Sądu z treści postanowienia przedłużającego termin zwrotu podatku nie wynika, czy podjęte zostały czynności weryfikacji przebiegu transakcji również z innymi kontrahentami skarżącej. Zachodzą przesłanki ustawowe do przedłużenia terminu częściowego zwrotu podatku, gdyż zachodzi konieczność zweryfikowania jego zasadności w aspekcie transakcji z B. Wadą postępowania jest brak analizy istnienia przesłanki przedłużenia terminu zwrotu w pozostałym zakresie, a więc w tej części, która nie jest konsekwencją transakcji z kontrahentem B. Z uzasadnienia przedłużenia zwrotu wynika bowiem, że jedynym wskazywanym kontrahentem, którego rozliczenia są przedmiotem kontroli jest B Sp. z o.o., a organ pierwszej instancji nie wskazał, aby istotne wątpliwości dotyczyły rozliczeń z innymi podmiotami.

5. Wyrok NSA z 11 lutego 2021 roku, syg. I FSK 256/20 

NSA uznał, że “proporcja metrażowa” daje możliwość obiektywnego i najbardziej rzetelnego wyodrębnienia części wydatków faktycznie przypadających wyłącznie na działalność opodatkowaną. Gmina podała, że w około 99 % wykorzystuje infrastrukturę kanalizacyjną i oczyszczania ścieków tylko i wyłącznie do czynności opodatkowanych. 
Sprawa dotyczyła następującej kwestii:
Gmina ponosi liczne wydatki związane z realizacją projektów inwestycyjnych dotyczących infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej oraz ponosi (będzie ponosić) również liczne wydatki związane z bieżącym utrzymaniem infrastruktury. Powyższe wydatki są/będą każdorazowo dokumentowane wystawianymi przez dostawców/wykonawców na rzecz Gminy fakturami VAT, na których Gmina oznaczona jest/będzie jako nabywca przedmiotowych towarów i usług.
Gminna infrastruktura wodociągowa i kanalizacyjna jest/będzie wykorzystywana do czynności, które podlegają opodatkowaniu VAT i jednocześnie nie korzystają ze zwolnienia z tego podatku. Przedmiotowa infrastruktura jest/będzie również wykorzystywana przez Gminę na własne potrzeby. Ponadto, woda jest/będzie wykorzystywana do celów technologicznych związanych ze świadczonymi przez Gminę usługami oraz może być wykorzystywana w celach przeciwpożarowych.
Gmina podniosła, że powyższych wydatków nie jest w stanie przyporządkować do poszczególnych rodzajów prowadzonej działalności, tj. do czynności opodatkowanych VAT lub pozostających poza zakresem regulacji ustawy o VAT. Usługi wodociągowe i kanalizacyjne, ze względu na niemożność ich precyzyjnego przyporządkowania na rzecz poszczególnych odbiorców, rozlicza (będzie rozliczać) wyłącznie według ilości metrów sześciennych dostarczonej wody oraz odebranych ścieków.
W ocenie Gminy wskazana przez nią proporcja stanowi obiektywny miernik realnego wykorzystania infrastruktury do poszczególnych rodzajów czynności. Skalkulowana bowiem wartość prewspółczynnika na podstawie danych za rok 2017 dla infrastruktury wynosiła odpowiednio 99% w przypadku infrastruktury wodociągowej i 99% w przypadku infrastruktury kanalizacyjnej. Ustalone w powyższy sposób udziały procentowe najdokładniej odzwierciedlają rzeczywiste wykorzystywanie infrastruktury, w odniesieniu do wydatków inwestycyjnych i wydatków bieżących.
Dyrektor KAS w wydanej interpretacji indywidualnej stwierdził, że przedstawiony przez Gminę sposób określenia proporcji nie może zostać uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez nią działalności i dokonywanych nabyć. Przyjęta metoda nie uwzględnia bowiem tych elementów prowadzonej działalności, które mają wpływ na jej prowadzenie i funkcjonowanie. 
WSA Olsztynie uznał stanowisko Dyrektora za prawidłowe. Sąd wskazał, że ustalenie odrębnej proporcji dla składnika majątkowego (infrastruktury kanalizacyjnej) nie mieści się w ramach obowiązującego prawa, bowiem z art. 86 ust. 2b ustawy o VAT wynika, że sposób określenia proporcji musi najbardziej odpowiadać specyfice całej wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, a wykorzystywanie infrastruktury wodnokanalizacyjnej nie jest specyfiką działalności Gminy.
NSA natomiast uznał stanowisko Gminy za prawidłowe.
Sąd zaznaczył, że specyfika prowadzonej przez jednostki samorządu terytorialnego działalności wodnokanalizacyjnej przejawia się w odwrotnej proporcji czynności opodatkowanych w stosunku do czynności niepodlegających VAT. Działalność wodnokanalizacyjna jest bowiem w głównej mierze działalnością gospodarczą, zaś działania podejmowane w innych niż gospodarczy celach mają tu znaczenie marginalne. W rezultacie – jak podkreślono – o ile prewspółczynnik proponowany w rozporządzeniu z 17 grudnia 2015 r. odpowiada charakterowi określonych obszarów działalności Gminy, to nie uwzględnia specyfiki działalności wodnokanalizacyjnej. 
NSA uznał, że obszernie i przekonująco Gmina wykazała, że „proporcja metrażowa” daje możliwość obiektywnego i najbardziej rzetelnego wyodrębnienia części wydatków faktycznie przypadających wyłącznie na działalność opodatkowaną. Gmina podała, że w około 99 % wykorzystuje infrastrukturę kanalizacyjną i oczyszczania ścieków tylko i wyłącznie do czynności opodatkowanych. Tylko w niewielkim stopniu ta infrastruktura jest wykorzystywana na potrzeby funkcjonowania jednostek organizacyjnych Gminy i Urzędu, gdyż celem Gminy jest w przeważającym stopniu odpłatne świadczenie usług w zakresie odprowadzenia i oczyszczania ścieków na rzecz podmiotów zewnętrznych.

6. Wyrok WSA w Białymstoku z 5 lutego 2021 roku, syg. I SA/BK 42/21

Dokonanie podziału gruntu, uzbrojenie go, zapewnienie dróg dojazdowych, ustanowienie służebności dojazdu przez grunty, wystąpienie o decyzję o warunkach zabudowy, umożliwienie budowy sieci gazowej, a następnie zlecenie sprzedaży nieruchomości profesjonalnym podmiotom i podjęcie działań marketingowych wykraczających poza formy ogłoszenia, świadczy o prowadzeniu działalności gospodarczej. W konsekwencji zachowanie takie należy postrzegać jako działanie w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą...