Samochód w działalności gospodarczej – dokumentowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia pojazdów oraz ich sprzedaży lub przekazania

1. Dokumentowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodów

Z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów mamy do czynienia, gdy łącznie spełnione są przesłanki wymienione w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tj.:

• nabywcą towarów jest podatnik wykonujący czynności podlegające opodatkowaniu w ramach samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem,

• dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem podatku od wartości dodanej,

oraz zawsze w przypadku, gdy z innego kraju Unii Europejskiej nabywane są nowe środki transportu.

1.1. Wewnątrzwspólnotowe nabycie nowego środka transportu

Zakup nowego samochodu w innym kraju Unii Europejskiej zawsze jest traktowany jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i nie ma przy tym znaczenia od kogo jest on kupowany, a także to, czy podatnik kupuje go jako osoba fizyczna nie prowadząca działalności czy jako firma, co wynika z art. 9 ust.3 ustawy o VAT.

Zgodnie z ustawą o VAT nowymi środkami transportu są między innymi przeznaczone do transportu osób lub towarów pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowata, jeżeli przejechały nie więcej niż 6.000 km lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy.

Zaklasyfikowanie pojazdu do nowych środków transportu wymaga precyzyjnego określenia daty dopuszczenia do użytku. Za taki moment ustawa o VAT uznaje w przypadku pojazdu lądowego dzień, w którym pojazd został pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego, w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza.

Jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu lądowego lub dnia, w którym podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta.

PAMIĘTAJ: Środek transportu należy uznać za nowy, jeśli spełnione jest choćby jedno z dwóch ww. kryteriów. Zatem pojazd zostanie uznany za nowy w każdej z poniższych sytuacji:

• jeśli przejechał nie więcej niż 6.000 km i od momentu dopuszczenia go do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy,

• jeśli przejechał nie więcej niż 6.000 km, ale od momentu dopuszczenia go do użytku upłynęło już więcej niż 6 miesięcy,

• jeśli przejechał więcej niż 6.000 km, ale od momentu dopuszczenia go do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy.

Obowiązek podatkowy przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu nowego samochodu powstaje z chwilą otrzymania tego towaru, nie później jednak niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej (art. 20 ust. 9 ustawy o VAT).

Podstawą opodatkowania, czyli kwotą, od której należy obliczyć wysokość podatku VAT jest cena za auto powiększona o opłaty związane z wprowadzeniem auta na teren Polski. Do tych opłat należą: podatki, w tym akcyza, cła i inne opłaty o podobnym charakterze związane z nabyciem auta, z wyjątkiem podatku VAT, a także wydatki dodatkowe, tj. prowizje, koszty transportu oraz ubezpieczenia pobierane przez dostawcę od nabywcy (art. 31 ustawy o VAT).

W omawianej sytuacji tj. w przypadku zakupu nowego środka transportu należy:

• obliczyć i opłacić w ciągu 14 dni od momentu powstania obowiązku podatkowego kwotę podatku VAT z tytułu WNT,

• złożyć do Urzędu Skarbowego w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego informację o wewnątrzwspólnotowym nabyciu środków transportu na druku VAT-23 wraz z kopią faktury potwierdzającej nabycie auta oraz dowodem zapłaty podatku.

Po złożeniu VAT-23 urząd skarbowy wydaje druk VAT-25, tj. zaświadczenie potwierdzające uiszczenie podatku od towarów, które jest niezbędne do rejestracji samochodu.

Ponadto zakup nowego środka transportu należy rozliczyć:

a) W deklaracji VAT-7 (lub deklaracji VAT-7K lub VAT-7D) – przez podatników VAT – jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w pozycjach 33 i 34. W pozycji 44 wpisać należy kwotę podatku zapłaconą z tytułu WNT przed dniem złożenia deklaracji, co obniża podatek należny. Podatek z tytułu WNT stanowi jednocześnie podatek naliczony obniżający podatek należny, a zatem w pozycji 50 wpisać należy 60% kwoty podatku z tytułu WNT, nie więcej jednak niż 6 000 zł – gdy zakup dotyczy pojazdu z ograniczonym prawem do odliczenia VAT lub cały naliczony podatek – przy zakupie pojazdu z pełnym prawem do odliczenia. Ponadto podatnicy zarejestrowani dla transakcji wewnątrzwspólnotowych są zobowiązani do złożenia w urzędzie skarbowym informacji podsumowującej zawierającej dane dotyczące wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru na druku VAT-UE.

b) W deklaracji VAT-8, składanej przez podatników niezarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni:

• zarejestrowanych tylko do WNT,

• wymienionych w art. 15, lecz niezarejestrowanych jako podatnicy VAT,

• przez osoby prawne niebędące podatnikami, ale u których wartość WNT przekroczyła 50.000 zł.

jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w poz. 20 należy wpisać wartość przed opodatkowaniem, w poz. 21 kwotę podatku. W poz. 28 należy wpisać kwotę podatku zapłaconą z tytułu WNT przed dniem złożenia deklaracji, co obniża podatek należny. Deklaracja VAT–8 powinna zostać złożona do 25 dnia miesiąca, następującego po każdym kolejnym miesiącu.

c) W deklaracji VAT-10, składanej przez pozostałych kupujących, przedsiębiorców nie zobowiązanych do składania deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-7D lub VAT-8 w tym przez osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej, w pozycji 19 należy wpisać wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia środków transportu, natomiast w pozycji 20 wpisana powinna zostać kwota podatku należnego podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego. Deklaracja VAT – 10 powinna zostać złożona w terminie do 14 dni od powstania obowiązku podatkowego z tego właśnie tytułu.

WAŻNE: Obowiązek zapłaty podatku VAT w terminie 14 dni od WNT środków transportu dotyczy jedynie przypadków, gdy mają być one zarejestrowane w Polsce przez nabywcę lub gdy nie podlegają rejestracji, ale są lub będą w Polsce użytkowane. Podatku tego we wskazanym terminie nie płaci się, jeżeli dany środek transportu został nabyty w celach handlowych i podatnik nie ma zamiaru go rejestrować ani też użytkować.

Przykład 1

1 czerwca 2012 roku Spółka nabyła w Niemczech nowy samochód osobowy za kwotę 50.000 zł, w tym też dniu została wystawiona faktura, a zatem:

• do 15 czerwca 2012 roku Spółka jest zobowiązana do zapłaty podatku w wysokości 11.500 zł (50.000 x 23%) oraz do złożenia na druku VAT-23 informacji o nabywanym środku transportu (wraz z kopią faktury potwierdzającej nabycie auta oraz dowodem zapłaty podatku),

• naczelnik urzędu skarbowego jest zobowiązany w terminie 7 dni od otrzymania informacji VAT-23 do wydania potwierdzenia uiszczenia podatku na druku VAT-25 (co jest niezbędne do zarejestrowana auta),

• do 25 lipca 2012 roku Spółka jest zobowiązana do złożenia deklaracji VAT-7 za czerwiec 2012 i wykazania w niej tej transakcji.

1.2. Wewnątrzwspólnotowe nabycie używanego środka transportu

Samochód osobowy uznaje się za używany w przypadku, gdy używany był dłużej niż przez 6 miesięcy, a jego przebieg przekroczył 6.000 kilometrów.

W przypadku nabycia używanego samochodu:

• przez podatnika VAT od podatnika podatku od wartości dodanej, lub

• przez osobę prawną niebędącą podatnikiem w rozumieniu art. 15 od podatnika podatku od wartości dodanej w przypadku, gdy całkowita wartość WNT przekroczy w roku podatkowym kwotę 50.000 zł,

dojdzie do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, które należy rozliczyć według zasad przewidzianych dla WNT opisanych w punkcie 1.1 niniejszego artykułu.

W przypadkach zakupu używanego samochodu:

• przez osobę fizyczną od unijnego kontrahenta (nie będącego lub będącego podatnikiem podatku od wartości dodanej), lub

• przez polskiego podatnika VAT od unijnego kontrahenta nie będącego podatnikiem podatku od wartości dodanej,

nie ma miejsca wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. Wtedy należy złożyć, na druku VAT-24, wniosek o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu przywozu z innego państwa członkowskiego środka transportu. Wydanie takiego zaświadczenia związane jest z opłatą skarbową w wysokości 160 zł, którą należy uiścić we właściwym dla urzędu skarbowego urzędzie miasta lub gminy.

Po złożeniu wniosku VAT-24 urząd skarbowy wyda podatnikowi druk VAT-25 „Zaświadczenie potwierdzające uiszczenie podatku od towarów i usług lub brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu nabycia środka transportu”, które jest niezbędne do rejestracji samochodu.

W przypadku, gdy nie będziemy mieli do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towaru polski podatnik VAT nie dokonuje w tej sytuacji innych czynności związanych z rozliczeniem podatku VAT, np. nie wystawia faktury wewnętrznej, nie wykazuje zakupu samochodu w deklaracji VAT, nie składa informacji VAT-UE.

1.3. Podatek akcyzowy przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu pojazdu

Przy nabyciu samochodu osobowego od kontrahenta zagranicznego, oprócz podatku od towarów i usług, należy zapłacić podatek akcyzowy. Dotyczy to zarówno nowych środków

transportu, jak i używanych. Obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym przy zakupie samochodu od unijnego kontrahenta powstanie w dniu przemieszczenia się tego samochodu do Polski. Podstawą opodatkowania akcyzą, co do zasady, będzie cena, jaką nabywca będzie zobowiązany zapłacić za zakup samochodu. Stawka akcyzy na samochody osobowe uzależniona jest od pojemności silnika i wynosi:

- 18,6% podstawy opodatkowania – dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000 cm3,

- 3,1% podstawy opodatkowania – dla pozostałych samochodów osobowych.

Nabywca samochodu jest zobowiązany zapłacić akcyzę w ciągu 30 dni, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego tj. od dnia sprowadzenia samochodu, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu osobowego. Akcyzę należy wpłacić na konto właściwej izby celnej. Ponadto nabywca samochodu jest zobowiązany po sprowadzeniu samochodu do Polski w ciągu 14 dni, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu w Polsce, bez wezwania organu podatkowego (urzędu celnego), złożyć deklarację uproszczoną (AKC-U).

Przykład 2

Spółka będąca polskim podatnikiem VAT nabyła samochód osobowy od niemieckiego podatnika podatku od wartości dodanej za cenę wykazaną na fakturze, po przeliczeniu 20.000 zł. Od jego nabycia Spółka zapłaciła należną akcyzę w kwocie 620 zł (20.000 x 3,1%). Ponadto Spółka poniosła inne wydatki związane z nabywanym samochodem w kwocie 2000 zł. Za podstawę opodatkowania WNT w fakturze wewnętrznej należy przyjąć wartość 22.620 zł (20.000 + 620 + 2.000). Należny VAT od nabycia samochodu wyniesie 22.620 zł x 23% = 5.202,60 zł.

Przykład 3

Osoba fizyczna zakupiła używany samochód sprowadzony z Niemiec o pojemności silnika 1600 cm3, o wartości 10.000 euro. Wartość akcyzy będzie wynosić 3,1% x 10 tys. euro = 310 euro. Przyjmując kurs euro 4,37 zł – akcyza wynosi 1354,70 zł. Zakupiony samochód jest używany i został zakupiony w cenie brutto tj. w cenie zawierał się należny podatek VAT, a zatem w tym przypadku nabywca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku VAT.

2. Stawka VAT przy sprzedaży samochodu

Stawka podatku od towarów i usług przy sprzedaży samochodu uzależniona jest od dwóch czynników. Pierwszym z nich jest to, czy przy nabyciu samochodu przedsiębiorcy przysługiwało prawo do odliczenia całości podatku naliczonego, drugim, jak długo pojazd był używany przez podmiot dokonujący jego dostawy.

Zgodnie z art.43 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W §13 ust.1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług prawo do zastosowania zwolnienia zostało rozszerzone na dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50% lub 60% kwoty podatku:

a) określonej w fakturze lub

b) wynikającej z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji,

o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy, lub

c) należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub

d) należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca

nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy;

Za towary używane natomiast, w myśl art.43 ust.2 ustawy o VAT, uważa się ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, w celu określenia stawki podatku przy sprzedaży samochodu firmowego, należy przeprowadzić następującą analizę:

Dokonując prezentowanej powyżej analizy należy zwrócić uwagę na dwie sprawy:

1. Możliwość zastosowania zwolnienia w podatku od towarów i usług uzależniona jest od tego, czy nie mieliśmy prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu samochodu (lub czy prawo to zostało przepisami prawa nam ograniczone), nie od tego, czy z tego prawa faktycznie skorzystaliśmy. Zatem w sytuacji, gdy przy nabyciu pojazdu mieliśmy pełne prawo do odliczenia VAT naliczonego, ale, na przykład z powodu błędu czy niewiedzy, z tego prawa nie skorzystaliśmy, nadal nie przysługuje nam prawo do zastosowania zwolnienia przy sprzedaży samochodu.

2. Możliwość uznania samochodu za towar używany uzależniona jest od tego, czy okres używania towaru przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel. W wydawanych interpretacjach organa podatkowe odmawiają na przykład prawa do zastosowania zwolnienia przy dostawie pojazdów podatnikom, którzy wykupili samochód po użytkowaniu go w ramach umowy leasingu operacyjnego, a od momentu wykupu nie minął okres 6 miesięcy. Organa podatkowe uznają, że wykup przedmiotu leasingu jest odrębną czynnością – dostawą towaru – nie związaną z samą umową leasingu, a okres użytkowania rzeczy ruchomej na podstawie umowy leasingu operacyjnego nie może być liczony do limitu półrocznego uprawniającego do uznania środka trwałego za używany.

Przykładem takich orzeczeń są interpretacje: Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu nr ILPP2/...