Samochód w działalności gospodarczej – najczęściej zadawane pytania dotyczące odliczeń

1. Czy mam prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu samochodu

Odpowiedź na to pytanie uzależniona jest od dwóch czynników. Pierwszym z nich jest to, czy samochód będzie służył przedsiębiorcy do wykonywania czynności opodatkowanych, bo tylko samochód nabyty w takim celu daje prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Drugim czynnikiem, dającym odpowiedź na pytanie, czy przedsiębiorca będzie miał prawo do odliczenia całości podatku naliczonego jest to, jaki samochód został nabyty. Polski ustawodawca, działając z upoważnienia Rady Unii Europejskiej, wyrażonego w Decyzji wykonawczej numer 2010/581/UE z 27 września 2010 roku, ograniczył bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu niektórych rodzajów samochodów.

Zgodnie z art.3 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym, w okresie od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2012 roku, w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, podatnicy mają prawo do odliczenia zaledwie 60% podatku naliczonego, nie więcej niż 6.000 zł.

Opisane powyżej ograniczenie nie dotyczy jednak:

1) Wymienionych poniżej typów pojazdów, w przypadku, gdy opisane wymagania zostaną stwierdzone na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez tę stację, a także, gdy w dowodzie rejestracyjnym pojazdu widnieje właściwa adnotacja o spełnieniu tych wymagań:

• pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;

• pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;

• pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;

• pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

2) Pojazdów samochodowych będących pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym.

Pojazdami tymi są:

1. Agregat elektryczny / spawalniczy

2. Bankowóz

3. Do prac wiertniczych

4. Koparka, koparkospycharka

5. Ładowarka

6. Do oczyszczania dróg

7. Podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych

8. Pomoc drogowa

9. Do zimowego utrzymania dróg

10. Żuraw samochodowy

11. Pogrzebowy

pod warunkiem, że pojazdy te spełniają warunki i wymagania techniczne określone dla rzeznaczeń tych pojazdów, zawarte w odrębnych przepisach.

3) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą - jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie;

4) przypadków, gdy przedmiotem działalności podatnika jest:

a) odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub

b) oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.

W przypadku nabycia wymienionych powyżej samochodów, a także w przypadku nabycia samochodów innych niż osobowe o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, przedsiębiorcy mają prawo do obniżenia całości podatku naliczonego przy nabyciu pojazdów.

Ograniczenie w prawie do odliczenia podatku przy nabyciu samochodów osobowych oraz innych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony zostało wprowadzone do 31 grudnia 2012 roku, jednakże, jak już informowaliśmy Państwa w naszym serwisie internetowym www.vat.ksiegowego.pl Minister Finansów zapowiada przedłużenie tego ograniczenia do końca 2013 roku.

Przykład 1

Spółka 1 nabyła na potrzeby działalności gospodarczej samochód osobowy o wartości brutto 75.645 zł (netto 61.500 zł VAT 14.145 zł). Spółka wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane VAT. W związku z tym, że jest to samochód osobowy, spółce przysługuje prawo do odliczenia zaledwie 60% VAT naliczonego, nie więcej niż 6.000 zł. 60% wartości podatku wynosi 8.487 zł, a zatem spółka ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w wysokości 6.000 zł.

Przykład 2

Spółka 2 nabyła taki sam samochód jak Spółka 1, za taką samą cenę, jednakże pojazd będzie służył zarówno sprzedaży opodatkowanej VAT jak i zwolnionej od podatku. Wyliczona przez Spółkę proporcja wynosi 76%. Spółce przysługuje prawo do odliczenia 76% z 6.000 zł podatku VAT, czyli 4.560 zł.

Przykład 3

Osoba fizyczna jest czynnym podatnikiem VAT i prowadzi działalność gospodarczą w zakresie przewozu towarów. Nabyła samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony. Przysługuje jej prawo do odliczenia całości podatku naliczonego przy nabyciu samochodu, ponieważ jej działalność jest w całości opodatkowana podatkiem od towarów i usług, a pojazd spełnia ustawowe wymagania pozwalające na odliczenie całości podatku.

Przykład 4

Wspólnicy spółki cywilnej kupili na potrzeby działalności gospodarczej opodatkowanej VAT samochód typu van o dopuszczalnej masie całkowitej mniejszej niż 3,5 tony. Samochód przeszedł dodatkowe badania techniczne w okręgowej stacji kontroli pojazdów oraz posiada zaświadczenie wydane przez tę stację, a w dowodzie rejestracyjnym pojazdu widnieje właściwa adnotacja. Spółka cywilna ma prawo do odliczenia całości podatku naliczonego przy nabyciu pojazdu.

UWAGA: Opisane powyżej zasady dotyczące prawa do odliczenia podatku naliczonego dotyczą nabycia samochodów w kraju, ale również prawa do odliczenia:

• podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca,

• kwoty wynikającego z dokumentu celnego podatku naliczonego z tytułu importu towarów, a także nabytych lub importowanych części składowych zużytych do wytworzenia przez podatnika samochodów lub pojazdów, jeżeli te samochody lub pojazdy zostały zaliczone przez tego podatnika do środków trwałych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.

Należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że zgodnie z orzecznictwem organów podatkowych, motocykle są uznawane za pojazdy samochodowe i przy ich nabyciu również obowiązuje ograniczenie prawa do odliczenia VAT (60%, nie więcej niż 6.000 zł). Takie stanowisko zajął między innymi Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji nr ILPP2/443-861/11-4/KŁ z 27 lipca 2011 roku.

2. Jakie podmioty gospodarcze mogą odliczyć całość podatku naliczonego przy nabyciu samochodów osobowych

Zgodnie z art.2 ust.3 pkt 7 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym, ograniczenie w odliczeniu podatku naliczonego przy zakupie samochodów osobowych nie dotyczy przypadków, gdy rzedmiotem działalności podatnika jest:

a) odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub

b) oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.

Zatem przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą w zakresie handlu samochodami lub np. firmy leasingowe mają prawo do odliczenia całości podatku naliczonego przy nabyciu samochodów osobowych.

W wyroku z 14 grudnia 2011 roku o sygnaturze I SA/Po 780/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stanął na stanowisku, że podmiotom, których przedmiotem działalności jest handel samochodami przysługuje prawo do odliczenia całości podatku naliczonego przy nabyciu samochodów demonstracyjnych, które zostaną następnie sprzedane. Z drugiej jednak strony, WSA uznał, że te same podmioty nie mają prawa do odliczenia całości podatku naliczonego przy nabyciu samochodów osobowych wykorzystywanych do celów służbowych. Według Sądu, tylko z tej przyczyny, iż przedmiotem działalności Spółki jest sprzedaż (handel) samochodami osobowymi, nie przysługuje jej prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego w stosunku do zakupu każdego samochodu bez względu na funkcję, jaką on pełni w działalności gospodarczej. Zdaniem Sądu wyjątek od ograniczenia w odliczeniu podatku naliczonego, zawarty w art.86 ust. 4 ustawy o VAT (odpowiednio art. 3 ust. 2 ustawy nowelizującej), ma charakter przedmiotowo-podmiotowy. Dotyczy on nabycia samochodu osobowego przeznaczonego do dalszej odprzedaży, ale wyłącznie wówczas, gdy jest to przedmiotem nawet nie tylko statutowej, ale faktycznej działalności podatnika.

Zatem w stosunku do samochodów osobowych przeznaczonych do celów służbowych dealerom samochodów przysługuje prawo do odliczenia jedynie 60% podatku naliczonego przy ich nabyciu, nie więcej niż 6.000 zł.

W interpretacji numer IPPP1/443-647/09/11-12/S/AW z 2 listopada 2011 roku Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, powołując się na wyroki: WSA w Warszawie z dnia 13.04/2010r. sygn. akt III SA/Wa 2243/09 oraz wyroku NSA z dnia 28.06.2011r. sygn. akt I FSK 1014/10, przyznał również prawo do odliczenia całości podatku naliczonego przy zakupie samochodów osobowych stanowiących nagrody w loterii, spółce, której przedmiotem działalności gospodarczej jest organizacja loterii i konkursów.

3. Czy mam prawo do odliczenia VAT od rat leasingowych

W przypadku umów leasingowych zawartych od 1 stycznia 2011 roku prawo do odliczenia podatku naliczonego od rat leasingowych jest podobne jak prawo do odliczenia podatku przy nabyciu samochodów. Zgodnie bowiem z art.3 ust.8 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym, w przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, lea...