VAT e-commerce – sprzedaż na odległość towarów importowanych (SOTI)

Sprzedaż na odległość towarów importowanych (SOTI)

Kiedy występuje SOTI? 
Zgodnie z art. 2 pkt 22b ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż na odległość towarów importowanych to dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych przez dostawcę lub na jego rzecz, w tym wtedy, gdy dostawca uczestniczy pośrednio w transporcie lub wysyłce towarów z terytorium państwa trzeciego do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego, który jest:

1. podatnikiem podatku od towarów i usług lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od towarów i usług, którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 9, lub
2. podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów odpowiadającego wewnątrzwspólnotowemu nabyciu towarów, o którym mowa w art. 9, lub
3. podmiotem niebędącym podatnikiem
   – pod warunkiem że dostarczane towary nie są nowymi środkami transportu ani towarami, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 2 (towary instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, przez dokonującego ich dostawy lub przez podmiot działający na jego rzecz).

Pamiętaj!
Sprzedaż na odległość towarów importowanych (SOTI) dotyczy wyłącznie sprzedaży towarów.

• Towary są wysyłane lub transportowane przez dostawcę lub na jego rzecz, w tym wtedy, gdy dostawca uczestniczy pośrednio w wysyłce lub transporcie towarów.
• Towary są wysyłane lub transportowane z terytorium państwa trzeciego do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego (do nabywcy w kraju UE).
• Dostawa jest dokonywana do podatnika lub osoby prawnej niebędącej podatnikiem, której wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie podlega VAT, lub do innej osoby niebędącej podatnikiem (do konsumenta B2C).
• Dostarczone towary nie są nowymi środkami transportu.
• Towary nie są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego.

Ważne!
Powyższe warunki muszą być spełnione łącznie, aby transakcja mogła być zakwalifikowana jako SOTI.

Dostawa towarów będzie obejmować także przypadki, gdy dostawca pośrednio uczestniczy w wysyłce lub transporcie tych towarów (podobnie jak w przypadku WSTO). Za pośrednie uczestnictwo dostawcy w wysyłce lub transporcie towarów, zgodnie z art. 5a rozporządzenia 282/2011, uznaje się w szczególności następujące przypadki:

1. wysyłka lub transport towarów są zlecane przez dostawcę osobie trzeciej, która dostarcza towary do nabywcy;
2. wysyłki lub transportu towarów dokonuje osoba trzecia, ale dostawca ponosi całkowitą lub częściową odpowiedzialność za dostarczenie towarów do nabywcy;
3. dostawca wystawia nabywcy fakturę i pobiera od niego opłatę za wysyłkę lub transport, a następnie przekazuje towary osobie trzeciej, która organizuje wysyłkę lub transport;
4. dostawca w jakikolwiek sposób reklamuje nabywcy usługi dostawcze osoby trzeciej, umożliwia kontakt nabywcy z osobą trzecią lub w inny sposób przekazuje osobie trzeciej informacje, które są jej potrzebne do dostarczenia towarów nabywcy.

Towarów nie uważa się za wysłane lub przetransportowane przez dostawcę lub na jego rzecz, w wypadku gdy nabywca transportuje towary samodzielnie lub z udziałem osoby trzeciej organizuje dostarczanie towarów, a dostawca nie bierze udziału bezpośrednio lub pośrednio w organizacji lub pomocy w organizacji wysyłki lub transportu towarów.

Przykład 1
Polska firma ALFA z Wrocławia prowadzi sprzedaż towarów z Chin na rzecz konsumentów z Czech. ALFA organizuje transport i do każdej dostawy dolicza koszt transportu.
Sprzedaż ta może być traktowana jak SOTI, ponieważ ALFA jest uczestnikiem dostawy towarów. Pobiera od nabywcy opłatę za transport.

Przykład 2
Polska firma BETA ze Zgorzelca zajmuje się sprzedażą towarów z Chin za pośrednictwem strony internetowej na rzecz nabywców z Niemiec. Nabywcy mogą odebrać towar osobiście w siedzibie firmy i nie mają doliczonej opłaty za transport.
W tym wypadku nie wystąpi SOTI, ponieważ nie jest spełniony warunek do uznania transakcji za SOTI – firma BETA bezpośrednio lub pośrednio nie uczestniczy w dostawie lub transporcie sprzedawanych towarów.

Przykład 3
Polski podatnik z Poznania za pośrednictwem strony internetowej sprzedaje akcesoria dziecięce z USA. Odzież zostaje wysłana przez dostawcę z USA bezpośrednio do odbiorcy w UE. Polski podatnik nie nabywa odzieży we własnym imieniu i nie dokonuje importu tych towarów w Polsce.
Transakcja ta jest sprzedażą na odległość towarów importowanych (SOTI).

Przykład 4
Polski podatnik za pośrednictwem strony internetowej sprzedaje drobne akcesoria domowe pochodzące i wysyłane z USA. Towary te wysłane są przez dostawcę z USA do Polski. Polski podatnik dokonuje importu, a następnie sprzedaje je klientom w Polsce lub w Unii.
Transakcja ta nie jest SOTI (towary są wysyłane z Polski do odbiorców z UE).

Miejsce dostawy 

W przypadku SOTI miejsce dostawy towarów uzależnione jest zasadniczo od miejsca dopuszczenia towarów do obrotu w Unii Europejskiej (państwa importu) oraz od miejsca przeznaczenia tych towarów. Miejscem dostawy w wypadku:

• sprzedaży na odległość towarów importowanych na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego zakończenia wysyłki lub transportu towarów do nabywcy – jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie zakończenia wysyłki lub transportu do nabywcy (art. 22 ust. 1 pkt 1b ustawy o VAT);
• sprzedaży na odległość towarów importowanych na terytorium państwa członkowskiego zakończenia wysyłki lub transportu towarów do nabywcy jest terytorium tego państwa członkowskiego, pod warunkiem że podatek lub podatek od wartości dodanej z tytułu dostawy tych towarów ma zostać zadeklarowany w procedurze szczególnej, o której mowa w dziale XII w rozdziale 9 (procedura IOSS), lub na zasadach odpowiadających tym regulacjom (art. 22 ust. 1 pkt 1c ustawy o VAT).

Pamiętaj!
Powyższych zasad nie stosuje się do towarów, o których mowa w art. 120 ust. 1, tj. dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich, antyków i towarów używanych (art. 22 ust. 1a ustawy o VAT):

1. podlegających opodatkowaniu podatkiem na zasadach określonych w art. 120 ust. 4 i 5;
2. podlegających opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej w państwie członkowskim rozpoczęcia transportu lub wysyłki na zasadach odpowiadających regulacjom zawartym w art. 120 ust. 4 i 5;
3. będących przedmiotem dostawy na aukcji (licytacji) w państwie członkowskim rozpoczęcia transportu lub wysyłki, jeżeli ich dostawa jest dokonywana przez organizatora aukcji (licytacji) oraz do dostawy tej zastosowano szczególne zasady opodatkowania podatkiem od wartości dodanej obowiązujące w państwie członkowskim rozpoczęcia transportu lub wysyłki, stosowane do dostaw towarów dokonywanych przez organizatora aukcji (licytacji), wyłączające uznanie dostawy towarów za czynność odpowiadającą wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów.

Moment powstania obowiązku podatkowego 

Obowiązek podatkowy ustala się na podstawie przepisów obowiązujących w państwie członkowskim, w którym ma miejsce opodatkowanie.
Zatem ustalając moment powstania obowiązku podatkowego dla dostawy towarów dokonanej w ramach SOTI, dla której miejscem opodatkowania jest Polska, należy wziąć pod uwagę regulacje obowiązujące w ustawie o VAT:

• zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje w momencie dokonania dostawy towarów,
• jeżeli przed dokonaniem dostawy towarów otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).

Natomiast jeżeli miejscem opodatkowania dostawy towarów dokonanej w ramach SOTI jest państwo członkowskie inne niż terytorium kraju, to moment powstania obowiązku podatkowego należy ustalić zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym państwie.

Ważne!
Obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży na odległość towarów importowanych objętych szczególną procedurą importu (IOSS) powstaje w momencie dokonania dostawy towarów.

Dostawę towarów uważa się za dokonaną w momencie zaakceptowania płatności w rozumieniu art. 61b rozporządzenia 282/2011. W myśl tego przepisu zaakceptowanie płatności oznacza moment, w którym podatnik korzystający z procedury importu lub osoba działająca na jego rzecz otrzymują:

• potwierdzenie płatności,
• wiadomość o autoryzacji płatności lub
• zobowiązanie nabywcy do dokonania płatności, w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi najwcześniej oraz bez względu na to, kiedy dojdzie do faktycznej zapłaty kwoty pieniężnej.

Fakturowanie 

Dostawca jest zobowiązany wystawić fakturę w odniesieniu do sprzedaży na odległość towarów importowanych, jeżeli nie korzysta z procedury importu (IOSS). W takim wypadku zastosowanie mają przepisy państwa członkowskiego, na terytorium którego nastąpi dostawa towarów (miejsce opodatkowania) i będą miały zastosowanie stawki podatku obowiązujące w tym państwie.
W wypadku gdy podatnik rozlicza VAT w ramach procedury szczególnej importu (IOSS), to do fakturowania mają zastosowanie przepisy państwa członkowskiego identyfikacji. Jeżeli państwem członkowskim identyfikacji będzie Polska, dostawca nie ma obowiązku wystawiania faktur, w tym również na żądanie nabywcy. Może jednak takie faktury wystawiać – decyzja należy do niego.

Obowiązki ewidencyjne 

Kasy rejestrujące
Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących dotyczy podatników dokonujących sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT).
Pod pojęciem „sprzedaży” rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy o VAT). Oznacza to, że jeżeli miejscem opodatkowania SOTI będzie terytorium innego państwa członkowskiego UE lub państwa trzeciego, dostawy takie nie będą mieściły się pod pojęciem sprzedaży.

Pamiętaj!
Podatnicy dokonujący od 1 lipca 2021 r. sprzedaży na odległość towarów importowanych, której miejscem opodatkowania jest terytorium innego państwa członkowskiego lub kraju trzeciego, nie podlegają w tym zakresie obowiązkowi prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących w Polsce. Jeżeli natomiast sprzedaż na odległość towarów importowanych opodatkowana jest na terytorium Polski, to taka dostawa podlega obowiązkowi rejestracji na kasie fiskalnej.

Z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących zwolniona została sprzedaż na odległość towarów importowanych rozliczana w procedurze importu (IOSS), której miejscem opodatkowania jest terytorium Polski. Zwolnienie to ma charakter czasowy i obecnie jest stosowane do 31 grudnia 2023 r. (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących w zw. z poz. 51 załącznika do rozporządzenia).

Ważne!
Zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących dotyczy wszystkich towarów będących przedmiotem sprzedaży na odległość towarów importowanych rozliczanych w procedurze IOSS (§ 4 ust. 2 pkt 2 ww. rozporządzenia).

JPK_VAT z deklaracją
Sprzedaż na odległość towarów importowanych, której miejscem opodatkowana jest Polska, stanowi dostawę krajową na terytorium kraju. W wypadku takiej dostawy w pliku JPK_VAT z deklaracją należy wykazać wysokość podstawy opodatkowania oraz podatek należny, wynikające z tej dostawy.

Ważne!
W pliku JPK_VAT z deklaracją nie uwzględnia się wartości dostaw towarów dokonywanych w ramach SOTI, rozliczanych w szczególnej procedurze importu (IOSS).

Szczególna procedura dotycząca sprzedaży na odległość towarów importowanych (IOSS)

Czym jest IOSS? 
Wprowadzony od 1 lipca 2021 r. tzw. importowy punkt kompleksowej obsługi (Import One Stop Shop – IOSS) to system elektroniczny umożliwiający podatnikom dokonującym dostaw towarów wysyłanych z państw trzecich na rzecz konsumentów (B2C) zlokalizowanych w państwach członkowskich, w których ci podatnicy nie mają siedziby działalności gospodarczej, zadeklarowanie i zapłacenie VAT należnego w tych państwach członkowskich z tytułu dokonywania ww. dostaw, w „jednym okienku” za pomocą specjalnego portalu internetowego, w państwie członkowskim, w którym są zidentyfikowani (państwo członkowskie identyfikacji).
Dzięki IOSS podatnicy unikają rejestracji oraz obowiązków ewidencyjno-sprawozdawczych w każdym państwie członkowskim, w którym nastąpi dostawa towarów (tzw. państwa członkowskie konsumpcji). W praktyce podatnik, który jest zarejestrowany w systemie IOSS w państwie członkowskim identyfikacji (PCZI), składa elektronicznie miesięczne deklaracje VAT i wpłaca należny właściwym państwom członkowskim VAT z tytułu dokonanych ww. dostaw towarów w swoim PCZI.
IOSS dostępny jest dla podatników posiadających siedzibę działalności gospodarczej w UE oraz dla podatników niemających siedziby w UE, którzy prowadzą ww. dostawy towarów, czyli sprzedaż na odległość towarów importowanych (SOTI) o wartości rzeczywistej do 150 euro. System IOSS jest fakultatywny dla podatników.
Szczególna procedura dotycząca sprzedaży na odległość towarów importowanych IOSS uregulowana została w rozdziale 9 ustawy o VAT (art. 138a–138h).

Procedura IOSS – zasady podstawowe 
Obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży na odległość towarów importowanych objętych procedurą importu powstaje w momencie dokonania dostawy towarów. Dostawę towarów uważa się za dokonaną w momencie zaakceptowania płatności w rozumieniu art. 61b rozporządzenia 282/2011 (art. 138df ustawy o VAT).
Procedura IOSS umożliwia rozliczenie VAT należnego z tytułu sprzedaży na odległość towarów importowanych (SOTI) o wartości rzeczywistej do 150 euro państwu członkowskiemu konsumpcji, za pośrednictwem państwa członkowkiego identyfikacji.
Od 1 lipca 2021 r. podatek z tytułu importu towarów kupionych przez internet jest płatny od wszystkich towarów importowanych do UE, niezależnie od ich wartości. Dlatego też stworzono nowy (opcjonalny) tzw. Import one-stop shop (IOSS), czyli specjalną procedurę importu dla SOTI z państw trzecich w celu ułatwienia przedsiębiorcom deklarowania i opłacania VAT należnego od sprzedaży towarów o niskiej wartości do 150 euro.
Procedura importu obejmuje dostawy towarów, jeśli są spełnione łącznie następujące warunki:

• towary są wysyłane z państwa trzeciego w momencie dostawy,
• towary te są wysyłane w jednej przesyłce o wartości rzeczywistej maksymalnie 150 euro,
• towary są wysyłane lub transportowane przez dostawcę lub na jego rzecz do nabywcy w państwie członkowskim UE (dotyczy to również wypadku, gdy dostawca pośrednio uczestniczy w wysyłce lub transporcie towarów z państwa trzeciego).

Z procedury importu nie można korzystać, jeśli:

• towary podlegają opodatkowaniu podatkiem akcyzowym niezależnie od tego, czy wartość rzeczywista przesyłki przekracza 150 euro,
• jest to dostawa do firmy („B2B”).

Ważne!
Wyłączenie z procedury importu (IOSS) dotyczy towarów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym (np. alkoholi lub wyrobów tytoniowych).

Procedura importu skierowana jest do przedsiębiorców, którzy:

• sprzedają na odległość towary importowane z państw trzecich w przesyłkach o wartości rzeczywistej nie większej niż 150 euro do osób prywatnych na terenie Unii Europejskiej (UE);
• ułatwiają poprzez użycie interfejsu elektronicznego sprzedaż na odległość towarów importowanych z państwa trzeciego (SOTI) w przesyłkach o wartości rzeczywistej nieprzekraczającej 150 euro (platforma cyfrowa uznana za dostawcę na podstawie art. 7a ust. 1 ustawy o VAT).

W ramach procedury importu można deklarować i rozliczać VAT należny z tytułu dokonywania SOTI [zob. rozdział II Sprzedaż na odległość towarów importowanych (SOTI)].
Podatnik, który decyduje się na skorzystanie z procedury importu, musi zarejestrować się tylko w jednym państwie członkowskim, tzw. państwie członkowskim identyfikacji (PCZI). Jest nim jest państwo członkowskie, w którym podatnik posiada siedzibę działalności gospodarczej. Jeżeli podatnik nie ma siedziby działalności gospodarczej na terenie UE, ale:

• posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w UE – państwem członkowskim identyfikacji jest państwo członkowskie, w którym posiada to stałe miejsce prowadzenia działalności,
• posiada więcej niż jedno stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w UE,
• państwem członkowskim identyfikacji jest państwo członkowskie, które wybiera w celu korzystania z procedury importu.

Jeżeli podatnik nie posiada siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terenie UE, wówczas państwem członkowskim identyfikacji jest państwo członkowskie, które podatnik wybiera w celu korzystania z procedury importu.

Pamiętaj!
Podatnik, który zdecyduje się zarejestrować do procedury importu, będzie zobowiązany rozliczać VAT należny od wszystkich transakcji SOTI objętych tą procedurą, wyłącznie w ramach tej procedury.

Podatnik, który nie posiada siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terenie UE, chcąc zarejestrować się do procedury importu, musi ustanowić pośrednika, który jest czynnym podatnikiem VAT w państwie członkowskim identyfikacji. Korzystanie z procedury importu jest w takim wypadku możliwe wyłącznie poprzez pośrednika, który działa w imieniu i na rzecz podatnika, który go ustanowił.
Podatnik, który posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsca prowadzenia działalności na terenie UE, może ustanowić pośrednika.
Warunki i zasady ustanawiania pośrednika w Polsce zostały określone w art. 138c i art. 138d ustawy o VAT.
Przedsiębiorcy z siedzibą...