Zmiany w VAT w 2021 roku

1. Ustawa z 27 listopada 2020 roku o zmianie ustawy o podatku VAT oraz niektórych innych ustaw tzw. Pakiet SLIM VAT

Najważniejsze zmiany w VAT wprowadza ustawa z 27 listopada 2020 roku tzw. Pakiet SLIM VAT. Celem nowelizacji przepisów dot. VAT jest wprowadzenie:

• rozwiązań w zakresie uproszczenia rozliczania przez podatników podatku od  towarów i usług – tzw. pakiet Slim VAT (Simple Local And Modern VAT),
• rozwiązań o charakterze doprecyzowującym i uzupełniającym w stosunku do  niektórych konstrukcji prawnych w podatku od towarów i usług,
• zmian w zakresie systemu zwrotu podatku podróżnym ( TAX FREE).

1.1. Pakiet Slim VAT

Pakiet Slim VAT obejmuje:

• wydłużenie terminu na wywóz towarów dla zachowania stawki 0% przy opodatkowaniu zaliczek z tytułu eksportu towarów z 2 na 6 m-cy,
• wydłużenie terminu do odliczenia VAT naliczonego na bieżąco łącznie do 4 okresów rozliczeniowych (w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie rozwiązanie pozostaje bez zmian, co oznacza, że mogą odliczyć „na bieżąco” VAT naliczony w okresie rozliczeniowym, w którym nabywają to prawo lub w 2 następnych okresach rozliczeniowych),
• spójne kursy walut – możliwość stosowania do określenia podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej przeliczania na  złote zgodnie z zasadami przeliczania przychodu wynikającymi z  przepisów o podatku dochodowym, obowiązującymi tego podatnika na potrzeby rozliczania dla danej transakcji (po wyborze opcji podatnik jest obowiązany do jej stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy licząc od początku miesiąca, w  którym ją wybrał),
• wprowadzenie możliwości odliczania podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie usług noclegowych w celu ich odsprzedaży, 
• podwyższenie limitu na nieewidencjonowane prezenty małej wartości z 10 zł do 20 zł,
• brak konieczności uzyskiwania potwierdzeń odbioru faktur korygujących in minus,
• wprowadzenie do ustawy przepisu dotyczącego rozliczania faktur korygujących zwiększających cenę: w przypadku gdy podstawa opodatkowania ulega zwiększeniu, korekty tej podstawy dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania. 

1.2. Pakiet przepisów doprecyzowujących i uzupełniających VAT 

Dotyczy głównie takich obszarów jak: 

• zmiany do matrycy stawek VAT i Wiążącej Informacji Stawkowej,
• przełożenie symboli PKWiU 2008 na symbole PKWiU 2015 w załączniku nr 15 do ustawy o VAT i w zakresie wyłączeń ze zwolnienia podmiotowego określonych w art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f i g ustawy o VAT,
• zmiany doprecyzowujące w zakresie wykazu podatników VAT (tzw. white lista),
• zmiany doprecyzowujące w zakresie mechanizmu podzielonej płatności,
• zmiany doprecyzowujące w zakresie nowego JPK VAT, 
• uchylenie ust. 8 w art. 7 ustawy o VAT – jako rozwiązania nadmiarowego. 

Ustawa z 27 listopada 2020 roku wprowadza także zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. W zakresie tej ustawy zaproponowano zmianę polegającą na wprowadzeniu możliwości dokonywania płatności z rachunku VAT kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów czy też należności celnych na rzecz agencji celnych. 

1.3. TAX FREE

Proponowane zmiany przewidują w pełni elektroniczny obieg dokumentów TAX FREE oraz ewidencjonowanie w systemie informatycznym wystawionych dokumentów TAX FREE i wypłaconych kwot zwrotu podatku VAT podróżnym. 
Proponuje się wprowadzenie obowiązku elektronicznego obiegu dokumentów TAX FREE wystawianych przez sprzedawców uczestniczących w Systemie TAX FREE oraz potwierdzanie przez urząd celno-skarbowy wywozu towarów poza terytorium Unii Europejskiej w formie elektronicznej. Zakłada się, że elektroniczny obieg dokumentów TAX FREE będzie rejestrowany w krajowym systemie teleinformatycznym służącym do obsługi dokumentów będących podstawą do dokonania zwrotu podatku VAT podróżnym na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych.
Każdy sprzedawca w momencie dokonania sprzedaży w systemie TAX FREE byłby zobowiązany do wystawienia dokumentu TAX FREE w formie elektronicznej 
i przekazania go  do systemu TAX FREE. Sprzedawca obowiązany byłby do wydania podróżnemu za jego zgodą dokumentu TAX FREE w formie elektronicznej lub wydruku dokumentu elektronicznego TAX FREE. Organ celny potwierdzałby elektronicznie wywóz towarów w systemie TAX FRRE oraz na żądanie podróżnego na wydruku tego dokumentu.  
Proponuje się również wprowadzenie obowiązku prowadzenia przez sprzedawców ewidencji dokumentów TAX FREE w formie elektronicznej, z wykorzystaniem elektronicznego systemu TAX FREE. 
Ponadto projekt zakłada wprowadzenie dla sprzedawców dokonujących dostaw towarów podróżnym obowiązku stosowania kas rejestrujących tzw. online. Szybki dostęp do paragonów w Centralnym Repozytorium Kas prowadzonym przez Szefa KAS skróci czas kontroli i  czynności sprawdzających. 
Zmiany dotyczące systemu TAX FREE mają obowiązywać od 1 stycznia 2022 roku. Jednak sprzedawcy, którzy będą chcieli dokonywać dostaw towarów podróżnym, będą mieli  obowiązek dokonania rejestracji na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych w  celu korzystania z systemu TAX FREE w terminie do dnia 31 grudnia 2021 roku.

1.4. Zmiany w poszczególnych przepisach ustawy o VAT: 

• zmiana art. 7 ust. 4 pkt 2: podwyższenie limitu na nieewidencjonowane prezenty małej wartości - podwyższenie limitu dla prezentów małej wartości nieewidencjonowanych z 10 zł do 20 zł;
• uchylenie ust. 8 w art. 7: uchylenie przepisu ma charakter porządkujący, bowiem do opodatkowania transakcji łańcuchowych odnosi się art. 22 ustawy o VAT, regulujący kwestie ustalania miejsca dostawy towarów jako przepis samodzielny;
• zmiana w art. 29a ust. 13–16: ujmowanie faktur korygujących in minus - zrezygnowano z warunku uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towarów lub usługobiorcę; rozwiązanie to (ust. 13) umożliwia podatnikowi dokonanie obniżenia podstawy opodatkowania już w momencie wystawienia faktury korygującej pod warunkiem, że z posiadanej przez niego dokumentacji wynika, że uzgodnił z nabywcą towaru lub  usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług, określone w fakturze korygującej i faktura korygująca jest zgodna z tą posiadaną dokumentacją; w przypadku gdy podatnik nie posiada dokumentacji w okresie, w  którym wystawił fakturę korygującą, obniżenia podstawy opodatkowania dokonuje za ten okres rozliczeniowy, w którym dokumentację tę uzyskał; 
• nowe brzmienie art. 86 ust. 19a zdanie pierwsze: nabywca towaru lub usługi, w przypadku wystawienia przez jego kontrahenta faktury korygującej pomniejszającej podstawę opodatkowania (faktura korygująca in minus), jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług w przypadku, o którym mowa w art. 29a ust. 13, lub warunki stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze w przypadku, o którym mowa w art. 29a ust. 14, zostały uzgodnione.

Ważne: W przypadku faktur korygujących („in minus” i „in plus”) wystawionych przed 1 stycznia 2021 roku i nierozliczonych przed tą datą,zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe (art. 10 projektu ustawy). 

• dodanie art. 29a ust. 17 i  18 (ujmowanie faktur korygujących in plus): w zależności od przyczyny korekty, tj. momentu, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania, podatnicy są zobowiązani do korekty podstawy opodatkowania w rozliczeniu za okres, w którym zaistniała przyczyna zwiększenia podstawy opodatkowania; dodano ust. 18 w art. 29a ustawy o VAT, zgodnie z  którym w przypadku eksportu i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów zwiększenie podstawy opodatkowania, o  której mowa w ust. 17, następuje nie wcześniej niż w  deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wykazana została ta  dostawa towarów;

Ważne: W przypadku faktur korygujących wystawionych przed 1 stycznia 2021  roku i nierozliczonych przed tą datą, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe (art.  10 projektu ustawy). 

• dodanie w art. 31a ust. 2a–2d (spójne kursy walut dla celów rozliczeń VAT i podatku dochodowego): podatnik będzie mógł, na zasadzie dobrowolności, przyjąć do określenia podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej przeliczenie na  złote zgodnie z zasadami przeliczania przychodu wynikającymi z  przepisów o podatku dochodowym, obowiązującymi tego podatnika na potrzeby rozliczania dla danej transakcji; po wyborze opcji podatnik jest obowiązany do jej stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy licząc od miesiąca, w którym ją wybrał (ust. 2b w art. 31a ustawy);
• zmiana do art. 41 ust. 9a (wydłużenie terminu na wywóz towarów dla zachowania stawki 0% przy opodatkowaniu zaliczek z  tytułu eksportu towarów z 2 na 6 m-cy): otrzymanie zaliczki (całości lub części zapłaty) przed dokonaniem dostawy towarów powoduje zastosowanie stawki 0% dla eksportu towarów w odniesieniu do  otrzymanej zaliczki, przy spełnieniu warunku, że wywóz towarów nastąpi w terminie 6  miesięcy (a nie jak to jest obecnie w terminie 2 miesięcy), licząc od końca miesiąca, w  którym podatnik otrzymał tę zaliczkę, oraz w tym terminie otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej;
• zmiana art. 42a: WIS zawiera – oprócz opisu towaru lub  usługi będących jej przedmiotem (art. 42a pkt 1) oraz właściwej stawki podatku VAT (art.  42a pkt 3) również klasyfikację przedmiotu WIS według odpowiedniej klasyfikacji, tj.  towaru według CN albo PKOB, usługi według PKWiU (art. 42a pkt 2);

Ważne: Wprowadzone regulacje będą miały zastosowanie również do postępowań w sprawie wydania WIS wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. w odniesieniu do wniosków o wydanie WIS, które zostały złożone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (art. 5 ustawy zmieniającej).

• zmiana art. 42b: dodanie ust. 3a i 3b uzupełnia przepisy ustawy o VAT w zakresie wiążącej informacji stawkowej (WIS); ust. 3a stanowi wprost, że w przypadku gdy zakres przedmiotowy wniosku pokrywa się z przedmiotem toczącego się postępowania lub sprawa została rozstrzygnięta w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego, WIS nie będzie wydawana, co zostanie stwierdzone w stosownym postanowieniu organu wydającego WIS (na  ww. postanowienie będzie służyć zażalenie - ust. 3b); 

Ważne: Również i w tym przypadku prowadzone regulacje będą miały zastosowanie również do postępowań w sprawie wydania WIS wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. w odniesieniu do wniosków o wydanie WIS, które zostały złożone przed dniem wejścia w  życie niniejszej ustawy (art. 5 ustawy zmieniającej). 

• dodanie art. 42ca: w przypadku gdy towar lub usługa, lub świadczenie kompleksowe będą elementem czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa (z decyzji wydanej przez organ podatkowy będzie wynikało, że przedmiot WIS jest elementem transakcji, która została uznana za nadużycie prawa), wówczas podatnik nie będzie mógł korzystać z mocy ochronnej WIS;

Ważne: Na mocy przepisu przejściowego (art. 6) – wprowadzona regulacja będzie miała zastosowanie również do WIS wydanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. wydanych po dniu 1 listopada 2019 roku.

• dodanie art. 42ha: WIS będzie ważna przez okres 5 lat od dnia jej wydania; WIS wydane przed dniem jej wejścia w życie, jak również decyzje o zmianie WIS wydane na  podstawie art. 42h ust. 2 albo 3 ustawy o VAT, pozostają ważne przez okres 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy (art. 7 ustawy zmieniającej);
• zmiana w art. 86 ust. 11 (wydłużenie terminu do odliczenia VAT „na bieżąco”): podatnik, który nie dokonał odliczenia VAT w rozliczeniu za pierwszy okres rozliczeniowy (za który przysługiwało mu to prawo), może dokonać tego odliczenia za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a  w  przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych; zmiana wydłuży podatnikom rozliczającym się miesięcznie efektywnie czas na dokonanie odliczenia łącznie do 4 miesięcy, natomiast w stosunku do podatników rozliczających się kwartalnie rozwiązanie pozostaje bez zmian w stosunku do obowiązującego stanu prawnego;
• dodano w art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. c: zmiana ta polega na umożliwieniu odliczania VAT naliczonego od usług noclegowych nabytych przez podatników wyłącznie w celu ich odprzedaży, tj. po nabyciu usługi w celu przeniesienia jej na kolejnego nabywcę (tj. w związku z tzw. refakturą usługi); pozostałe nabycie usług noclegowych – tj. w przypadku nabycia przez podatnika do  celów jego działalności i „konsumowanych” w tej działalności, nadal nie będzie generowało prawa do  odliczenia; 
• zmiany art. 105a, art. 106e: to zmiany doprecyzowujące i dotyczą odniesienia się do kwoty, od której mechanizm podzielonej płatności staje się obowiązkowy - w celu wyeliminowania jakichkolwiek wąt...